PEG – wskazania, przebieg i korzyści

Perkutanna endoskopowa gastrostomia (PEG) to procedura medyczna, która polega na założeniu rurki do żołądka przez skórę, co umożliwia bezpośrednią dostawę pokarmu, leków lub płynów. Jest to rozwiązanie stosowane u pacjentów, którzy z powodu różnych schorzeń nie są w stanie przyjmować pokarmu drogą naturalną, przez jamę ustną. Dzięki tej metodzie możliwe jest zapewnienie odpowiedniego odżywienia i nawilżenia organizmu, co ma kluczowe znaczenie w terapii osób z przewlekłymi chorobami.

1. Wskazania do wykonania PEG
PEG jest wskazany w przypadkach, gdy pacjent nie jest w stanie prawidłowo przyjmować pokarmu i płynów doustnie, a inne metody odżywiania (np. dożylne lub przez cewnik nosowy) są niewystarczające lub niemożliwe do zastosowania. Do najczęstszych wskazań do wykonania PEG należą:

Neurologiczne schorzenia: Wiele chorób neurologicznych, takich jak choroba Parkinsona, stwardnienie rozsiane, udary mózgu, czy uszkodzenia mózgu mogą powodować trudności w połykaniu (dysfagia), co zwiększa ryzyko aspiracji pokarmu do dróg oddechowych, prowadząc do zapaleń płuc i innych powikłań.

Nowotwory: W przypadku nowotworów głowy, szyi, przełyku lub żołądka, które utrudniają normalne spożywanie pokarmów, PEG może stać się sposobem na zapewnienie odpowiedniego odżywienia w trakcie leczenia onkologicznego, zwłaszcza w przypadku terapii chemio- lub radioterapeutycznej, które mogą powodować uszkodzenie błony śluzowej przewodu pokarmowego.

Choroby przewlekłe i demencja: U pacjentów z zaawansowaną demencją, którzy nie są w stanie samodzielnie spożywać pokarmów, PEG może stanowić sposób na poprawę jakości życia oraz zapobieganie niedożywieniu.

Wielonarządowa niewydolność: W przypadkach, gdzie przewidywana jest długotrwała niemożność przyjmowania pokarmów, na przykład w wyniku urazów, operacji lub chorób przewlekłych.

2. Przebieg procedury
Założenie PEG jest przeprowadzane w warunkach szpitalnych i najczęściej wykonuje się je w znieczuleniu miejscowym lub sedacji (lekki sen). Procedura polega na wprowadzeniu rurki przez powłokę brzuszną do żołądka, za pomocą endoskopu, czyli cienkiego narzędzia wyposażonego w kamerę, które pozwala lekarzowi na obserwację wnętrza ciała w czasie rzeczywistym.

Krok 1: Przygotowanie pacjenta – Pacjent jest odpowiednio przygotowany, a miejsce założenia rurki jest znieczulane. W niektórych przypadkach stosuje się także lek uspokajający.

Krok 2: Wprowadzenie endoskopu – Lekarz wprowadza endoskop do jamy brzusznej przez jamę ustną lub nosową, a następnie, pod kontrolą wzroku, przeprowadza rurkę do żołądka przez skórę brzucha.

Krok 3: Założenie gastrostomii – Po prawidłowym umiejscowieniu rurki w żołądku, lekarz wykonuje nacięcie w skórze, przez które wprowadza specjalną rurkę do żywienia. Rurka jest zamocowana w taki sposób, aby nie przemieszczała się w czasie normalnej aktywności pacjenta.

Krok 4: Po zabiegu – Po zakończeniu procedury pacjent zwykle pozostaje w szpitalu przez kilka godzin lub dni w celu monitorowania ewentualnych powikłań. Po zagojeniu się rany, która zwykle następuje w ciągu kilku dni, pacjent może rozpocząć stosowanie PEG do odżywiania.

3. Korzyści z zastosowania PEG
Założenie PEG przynosi szereg korzyści, szczególnie dla pacjentów, którzy nie mogą przyjmować pokarmu doustnie:

Skuteczne odżywianie – Dzięki PEG możliwe jest zapewnienie odpowiedniego poziomu kalorycznego i odżywczego, co ma kluczowe znaczenie w przypadku pacjentów z niedożywieniem lub wyniszczeniem organizmu.

Bezpieczeństwo – W porównaniu do innych metod, takich jak cewniki nosowe, PEG zmniejsza ryzyko infekcji oraz podrażnienia błony śluzowej jamy ustnej i przełyku, co jest szczególnie istotne u pacjentów wymagających długotrwałego żywienia.

Poprawa jakości życia – Dzięki PEG pacjenci mogą uniknąć trudności związanych z połykaniem, co poprawia komfort życia, szczególnie w przypadku chorób neurologicznych, nowotworów i zaburzeń motorycznych.

Łatwiejsza opieka domowa – W przypadku osób wymagających długotrwałego żywienia, PEG jest łatwiejszą do zarządzania metodą niż tradycyjne karmienie dożylne czy przez cewnik nosowy. Opiekunowie mogą w prosty sposób podawać pacjentowi pokarm i płyny w domu.

4. Powikłania i ryzyka związane z PEG
Mimo że PEG jest procedurą stosunkowo bezpieczną, jak każda interwencja chirurgiczna wiąże się z pewnym ryzykiem. Do najczęstszych powikłań należą:

Infekcje – Ryzyko infekcji w miejscu założenia rurki może wystąpić, zwłaszcza jeśli nie przestrzega się zasad higieny przy pielęgnacji gastrostomii.

Krwiak – W wyniku zabiegu może dojść do niewielkich krwotoków w miejscu nacięcia skóry.

Przemieszczenie rurki – Rurka może przemieścić się, co wymaga jej ponownego założenia.

Perforacja – Choć rzadkie, perforacja ściany żołądka lub innych narządów wewnętrznych może prowadzić do poważnych powikłań.

5. Pielęgnacja PEG
Po założeniu PEG ważne jest przestrzeganie zasad pielęgnacji rurki, aby zminimalizować ryzyko infekcji i innych powikłań. Należy regularnie oczyszczać miejsce wkłucia, wymieniać opatrunki oraz monitorować stan rurki, aby upewnić się, że nie występują jej zagięcia lub zatykanie. Opiekunowie pacjentów powinni również być przeszkoleni w zakresie poprawnego stosowania PEG w domu, aby zapewnić bezpieczeństwo i komfort chorego.

Perkutanna endoskopowa gastrostomia (PEG) jest skuteczną metodą odżywiania pacjentów, którzy nie mogą przyjmować pokarmów drogą doustną. Procedura ta jest bezpieczna, a jej główną zaletą jest możliwość zapewnienia pacjentowi długoterminowego wsparcia w zakresie odżywiania. Choć wiąże się z pewnym ryzykiem, korzyści wynikające z zastosowania PEG są nieocenione w leczeniu pacjentów z przewlekłymi schorzeniami wymagającymi długotrwałego żywienia medycznego.