Alergiczne zapalenie spojówek
Alergiczne zapalenie spojówek (ang. allergic conjunctivitis) jest to stan zapalny błony śluzowej pokrywającej wewnętrzną stronę powiek i powierzchnię gałki ocznej, spowodowany reakcją alergiczną na substancje drażniące, zwane alergenami. Jest to powszechne schorzenie, które może występować sezonowo lub przewlekle, zależnie od rodzaju alergenu. Choć alergiczne zapalenie spojówek nie stanowi zagrożenia dla wzroku, to jego objawy mogą być bardzo uciążliwe i wpływać na jakość życia pacjenta.


Wyróżnia się kilka form alergicznego zapalenia spojówek:
  1. Sezonowe alergiczne zapalenie spojówek (Seasonal Allergic Conjunctivitis - SAC): Najczęściej spowodowane przez pyłki roślin (np. traw, drzew), które są aktywne w określonych porach roku, szczególnie wiosną i latem.
  2. Całoroczne alergiczne zapalenie spojówek (Perennial Allergic Conjunctivitis - PAC): Reakcje alergiczne na alergeny obecne przez cały rok, takie jak roztocza kurzu domowego, sierść zwierząt czy pleśń.
  3. Wiosenne zapalenie rogówki i spojówek (Vernal Keratoconjunctivitis - VKC): Cięższa, przewlekła forma, częściej występująca u chłopców, szczególnie w klimacie ciepłym. Oprócz spojówek, VKC może również wpływać na rogówkę, co może prowadzić do poważniejszych problemów.
  4. Atopowe zapalenie rogówki i spojówek (Atopic Keratoconjunctivitis - AKC): Przewlekłe, często powiązane z atopowym zapaleniem skóry. Może występować przez cały rok, a jego przebieg bywa bardziej agresywny i może powodować trwałe zmiany w obrębie oka, w tym na rogówce.


Alergiczne zapalenie spojówek wywołane jest nadwrażliwością na różnorodne substancje (alergeny), które organizm rozpoznaje jako szkodliwe, mimo że dla większości ludzi są nieszkodliwe. Najczęstszymi alergenami są:
  1. Pyłki roślin (traw, drzew, chwastów) 
  2. Roztocza kurzu domowego
  3. Sierść zwierząt 
  4. Pleśń          
  5. Szkodliwe substancje chemiczne, takie jak dym tytoniowy lub kosmetyki
  6. Kiedy alergen dostaje się do oka, układ odpornościowy wytwarza przeciwciała (IgE), które prowadzą do uwalniania histaminy i innych substancji chemicznych wywołujących stan zapalny. To z kolei prowadzi do charakterystycznych objawów


Objawy alergicznego zapalenia spojówek mogą być łagodne lub intensywne, a do najczęstszych należą:
  1. Świąd oczu – to jeden z najbardziej uciążliwych objawów, który zmusza do częstego pocierania oczu, co może pogorszyć stan zapalny.
  2. Zaczerwienienie oczu – wynikające z rozszerzenia naczyń krwionośnych w spojówkach.
  3. Łzawienie – oczy wytwarzają więcej łez, aby wypłukać alergen.
  4. Obrzęk powiek – może występować w wyniku stanu zapalnego.
  5. Pieczenie i uczucie „piasku” pod powiekami.
  6. Śluzowa wydzielina z oczu, szczególnie rano.
  7. Objawy te mogą występować jednocześnie z objawami alergii na inne narządy, takimi jak katar sienny (alergiczny nieżyt nosa), kaszel czy świąd skóry.


Rozpoznanie alergicznego zapalenia spojówek opiera się głównie na:
  1. Wywiadzie medycznym – lekarz zbiera informacje na temat występowania objawów, możliwych alergenów oraz historii alergii pacjenta.
  2. Badaniu okulistycznym – w celu oceny stanu spojówek i wykluczenia innych przyczyn zapalenia, takich jak infekcje wirusowe lub bakteryjne.
  3. Testach alergicznych – skórnych testach punktowych lub badaniu krwi (test RAST), które mogą pomóc w identyfikacji konkretnego alergenu.


Leczenie alergicznego zapalenia spojówek obejmuje zarówno leczenie objawowe, jak i eliminowanie lub ograniczenie kontaktu z alergenami. Do najczęstszych metod terapii należą:
  1. Unikanie alergenów: Kluczowym elementem profilaktyki jest ograniczenie kontaktu z czynnikami wywołującymi reakcję alergiczną:
  • W przypadku pyłków, zamykanie okien w czasie ich intensywnego pylenia i unikanie wychodzenia na zewnątrz.
  • Stosowanie oczyszczaczy powietrza oraz częste odkurzanie w celu zminimalizowania obecności roztoczy i sierści zwierząt.
     2. Leki przeciwhistaminowe: Stosowane zarówno w postaci kropli do oczu, jak i doustnych leków. Blokują one działanie histaminy, redukując objawy alergii.
     
     3. Krople do oczu z mastocytami: Leki stabilizujące komórki tuczne (mastocyty) zapobiegają uwalnianiu histaminy i innych mediatorów stanu zapalnego. Działają profilaktycznie, dlatego należy je stosować regularnie przed spodziewanym               kontaktem z alergenem.

      4. Krople do oczu z kortykosteroidami: Używane tylko w przypadkach cięższych objawów, ponieważ długotrwałe stosowanie sterydów może prowadzić do działań niepożądanych, takich jak zwiększone ryzyko zakażeń lub wzrost ciśnienia              wewnątrzgałkowego.

      5. Sztuczne łzy: Krople nawilżające mogą pomóc w wypłukiwaniu alergenów z powierzchni oka oraz złagodzić podrażnienie.

      6. Immunoterapia: W niektórych przypadkach, zwłaszcza u osób z ciężką alergią, zalecana może być odczulanie, które polega na podawaniu stopniowo zwiększanych dawek alergenu, aby zmniejszyć nadwrażliwość organizmu.


Alergiczne zapalenie spojówek zwykle nie prowadzi do trwałych uszkodzeń oka i ustępuje po zakończeniu ekspozycji na alergen lub dzięki leczeniu. Jednak przewlekłe postacie, takie jak atopowe zapalenie rogówki i spojówek, mogą powodować komplikacje, w tym uszkodzenia rogówki, co wymaga intensywnego leczenia.


Alergiczne zapalenie spojówek jest powszechnym schorzeniem alergicznym, które może znacząco obniżać komfort życia pacjentów. Kluczowe znaczenie w jego leczeniu ma zarówno odpowiednia diagnostyka, jak i wprowadzenie właściwych środków zaradczych, takich jak unikanie alergenów oraz stosowanie leków. Dzięki nowoczesnym metodom leczenia, większość pacjentów jest w stanie skutecznie kontrolować objawy, minimalizując ich wpływ na codzienne życie.