Epidemiczna biegunka (enterowirusowa) Przyczyny, objawy, leczenie i profilaktyka

Epidemiczna biegunka enterowirusowa to ostra choroba zakaźna wywoływana przez enterowirusy – grupę wirusów, które namnażają się głównie w przewodzie pokarmowym człowieka. Choroba najczęściej dotyczy niemowląt i małych dzieci, ale może wystąpić również u dorosłych. Występuje sezonowo, najczęściej w miesiącach letnich i wczesnojesiennych, i może przyjmować charakter ognisk epidemicznych, zwłaszcza w żłobkach, przedszkolach i innych skupiskach dziecięcych.

Czynniki etiologiczne

Do najczęstszych patogenów wywołujących chorobę należą:

• enterowirusy Coxsackie A i B,
• echowirusy,
• enterowirusy ludzkie (np. EV71).

Wirusy te przenoszą się głównie drogą fekalno-oralną, a także przez kontakt bezpośredni, skażoną wodę lub żywność.

Objawy kliniczne

Objawy zazwyczaj pojawiają się nagle i mogą obejmować:

• biegunkę (wodnistą, bez domieszki krwi),
• wymioty,
• bóle brzucha,
• gorączkę (umiarkowaną lub wysoką),
• ogólne osłabienie i odwodnienie.

W większości przypadków przebieg choroby jest łagodny, ale u niemowląt i małych dzieci może dojść do szybkiego odwodnienia, co wymaga interwencji medycznej.

Rozpoznanie

Rozpoznanie opiera się głównie na obrazie klinicznym i wywiadzie epidemiologicznym (np. kontakt z chorymi dziećmi, występowanie ogniska zachorowań). Potwierdzenie zakażenia można uzyskać poprzez:

• badania kału w kierunku obecności enterowirusów,
• testy PCR (w diagnostyce molekularnej),
• badania serologiczne (rzadziej stosowane).

Leczenie

Nie istnieje swoiste leczenie przeciwwirusowe dla większości enterowirusów. Postępowanie jest objawowe i obejmuje:

• nawadnianie doustne lub dożylne (w przypadku odwodnienia),
• lekkostrawną dietę,
• elektrolity i preparaty nawadniające (ORS),
• leki przeciwgorączkowe (np. paracetamol).

Antybiotyki nie są skuteczne, ponieważ choroba ma podłoże wirusowe.

Powikłania

Większość przypadków kończy się pełnym wyzdrowieniem. W rzadkich sytuacjach mogą wystąpić:

• odwodnienie z zaburzeniami elektrolitowymi,
• wtórne zakażenia bakteryjne,
• powikłania neurologiczne (szczególnie w przypadku niektórych enterowirusów, jak EV71 – mogą prowadzić do zapalenia mózgu lub rdzenia).

Profilaktyka

Podstawą zapobiegania zachorowaniom jest:

• higiena rąk – regularne mycie rąk wodą z mydłem,
• higiena żywności i wody – unikanie skażonych produktów,
• dezynfekcja powierzchni w miejscach przebywania dzieci,
• unikanie kontaktu z osobami chorymi.

Nie istnieje powszechnie stosowana szczepionka przeciw większości enterowirusów, chociaż niektóre kraje azjatyckie wprowadziły szczepienia przeciwko EV71.

Epidemiczna biegunka enterowirusowa to częsta i zazwyczaj łagodna choroba zakaźna u dzieci, jednak ze względu na możliwość szybkiego odwodnienia powinna być odpowiednio leczona. Kluczem do ograniczenia rozprzestrzeniania się choroby są działania profilaktyczne, zwłaszcza higiena rąk i środowiska.