Wszystko, co należy wiedzieć o badaniach lekarskich do pracy
Strona sklepu AdMed s.c. NIP: 618-21-29-121 zawiera również produkty wyrobów medycznych przeznaczonych tylko dla profesjonalistów. Czy w momencie zakupu wyrobów medycznych potwierdzasz, że jesteś profesjonalistą z branży medycznej lub farmaceutycznej?
Potwierdzam
Medycyna pracy to specjalizacja lekarska, skupiająca się na wpływie środowiska pracy na zdrowie pracowników. Lekarz medycyny pracy przeprowadza i zleca badania profilaktyczne, a także zajmuje się diagnozowaniem, leczeniem oraz zapobieganiem chorobom zawodowym. Badania lekarskie pracowników są kluczowym elementem decydującym o tym, czy pracodawca może dopuścić pracownika do pracy. Ich przeprowadzenie jest wymagane zgodnie z przepisami dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy, które mają na celu zapewnienie optymalnych warunków bezpieczeństwa dla wszystkich pracowników. Warto znać zasady ich realizacji oraz konsekwencje odmowy ich wykonania przez pracownika.
Rola lekarza medycyny pracy
Głównym zadaniem lekarza medycyny pracy jest ocena, czy stan zdrowia pracownika pozwala mu na wykonywanie obowiązków na danym stanowisku. Ocena ta opiera się na wywiadzie lekarskim oraz wynikach przeprowadzonych badań. Podczas rozmowy z pacjentem lekarz pyta m.in. o:
- choroby przewlekłe,
- zażywane leki,
- nałogi,
- choroby występujące w rodzinie,
- przebyte urazy,
- operacje.
Następnie lekarz przeprowadza badania palpacyjne, może sprawdzić kręgosłup, osłuchać płuca, zmierzyć ciśnienie oraz zlecić badania takie jak morfologia krwi czy analiza moczu. W razie potrzeby kieruje pracownika do specjalisty, np. do laryngologa w przypadku nauczyciela pracującego głosem, czy zleca wykonanie RTG płuc i spirometrii, jeśli pracownik jest narażony na kontakt z kurzem i pyłami.
Rola lekarza medycyny pracy obejmuje także:
- informowanie o zagrożeniach na danym stanowisku,
- informowanie o możliwych chorobach zawodowych,
- diagnozowanie chorób zawodowych,
- prowadzenie profilaktyki zdrowotnej pracowników,
- promowanie zdrowia i bezpieczeństwa w miejscu pracy.
Zasady przeprowadzania badań medycyny pracy
Wizyta u lekarza medycyny pracy różni się w zależności od zawodu i stanowiska pracownika. Czasami wystarczy wywiad lekarski i badanie okulistyczne, innym razem konieczna jest konsultacja ze specjalistą, np. neurologiem, laryngologiem czy pulmonologiem. Jeśli pracownik będzie miał kontakt z żywnością lub dużą liczbą ludzi, musi przejść badania sanitarno-epidemiologiczne i uzyskać tzw. książeczkę sanepidowską. Przebieg wizyty u lekarza medycyny pracy zależy także od rodzaju przeprowadzanych badań. Orzeczenia lekarskie, potwierdzające zdrowie pracownika i jego zdolność do wykonywania określonych obowiązków zawodowych, są wydawane w ramach badań wstępnych, kontrolnych lub okresowych. Każdy, kto ma być zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas określony lub nieokreślony, musi przejść takie badania lekarskie.
Osoba kierująca pracownikami, zazwyczaj pracodawca, jest zobowiązana do zapewnienia realizacji zaleceń lekarza sprawującego opiekę zdrowotną nad pracownikami. Zgodnie z przepisami kodeksu pracy, pracodawca nie może dopuścić pracownika do pracy bez aktualnego orzeczenia lekarskiego, które potwierdza brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku. Oznacza to, że jeśli pracownik odmawia poddania się badaniom, pracodawca nie może go dopuścić do pracy, a za czas nieobecności pracownik nie otrzymuje wynagrodzenia. Jeśli pracodawca dopuści pracownika do pracy bez aktualnych badań, może zostać ukarany. Zgodnie z kodeksem pracy, osoba odpowiedzialna za stan bezpieczeństwa i higieny pracy, która nie przestrzega przepisów BHP, podlega karze grzywny od 1.000 zł do 30.000 zł.
Badania pracownicze są przeprowadzane:
- na koszt pracodawcy,
- w miarę możliwości w trakcie godzin pracy,
- z utrzymaniem wynagrodzenia za nieobecność w pracy spowodowaną badaniami (chyba że pracownik nie wykonał badań z własnej winy),
- z pokryciem kosztów podróży niezbędnych do wykonania badań,
- na podstawie skierowania otrzymanego od pracodawcy (w formie trzech egzemplarzy: dla pracownika, dla placówki medycznej i do akt osobowych).
Skierowanie na badania otrzymane od pracodawcy powinno określać rodzaj badania profilaktycznego, które ma być wykonane, określać stanowisko pracy, na którym osoba ma być zatrudniona (można wskazać w skierowaniu dwa lub więcej stanowisk pracy, w kolejności odpowiadającej potrzebom zakładu), zawierać opis warunków pracy (opis powinien zawierać informacje o występowaniu na stanowisku lub stanowiskach pracy czynników niebezpiecznych, szkodliwych dla zdrowia lub uciążliwych oraz innych związanych ze sposobem wykonywania pracy). Należy również podać wielkości narażenia oraz aktualne wyniki badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, wykonanych na tych stanowiskach.
Do wizyty u lekarza medycyny pracownik musi zabrać:
- dokument tożsamości,
- oryginał skierowania na badania wstępne/okresowe/kontrolne,
- orzeczenie o stopniu niepełnosprawności (jeśli posiadamy),
- kompletną dokumentację medyczną dotychczasowej historii chorób, w tym wypisy ze szpitali, wyniki badań, itp.,
- zaświadczenie od psychologa (jeśli jest wymagane dla danego stanowiska pracy),
- okulary/soczewki kontaktowe (jeśli je nosimy).
Rodzaje badań medycyny pracy
Badania lekarskie pracowników obejmują cztery rodzaje: wstępne, okresowe, kontrolne i końcowe. Pracodawca jest zobowiązany skierować pracownika na badania wstępne, okresowe oraz kontrolne, natomiast badania końcowe są przeprowadzane na wniosek pracownika.
Badania kontrolne
Kontrolne badania lekarskie są wykonywane w szczególnym przypadku, gdy pracownik przebywał na zwolnieniu lekarskim, a jego absencja w pracy trwała ponad 30 dni. Zazwyczaj badania kontrolne są planowane na pierwszy dzień po zakończeniu zwolnienia lekarskiego i mają na celu ocenę zdolności pracownika do powrotu do zajmowanego wcześniej stanowiska pracy po okresie choroby. Należy pamiętać, że przypadku stwierdzenia u pracownika objawów wskazujących na powstawanie choroby zawodowej, pracodawca jest zobowiązany, na podstawie orzeczenia lekarskiego (w określonym terminie i na czas określony w tym orzeczeniu), przenieść pracownika do innej pracy, która nie naraża go na czynnik wywołujący te objawy. Jeżeli przeniesienie do innej pracy skutkuje obniżeniem wynagrodzenia, pracownikowi przysługuje dodatek wyrównawczy przez maksymalnie 6 miesięcy.
Badania sanitarno-epidemiologiczne
Osoby wykonujące prace, w których istnieje ryzyko przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby (np. w gastronomii, przy pracy z produktami spożywczymi), są zobowiązane na koszt pracodawcy przejść obowiązkowe badania sanitarno-epidemiologiczne na podstawie skierowania od pracodawcy. Badania te są przeprowadzane przez akredytowane laboratoria, w tym przez Państwową Inspekcję Sanitarną, Wojskową Inspekcję Sanitarną oraz inne laboratoria na podstawie zawartych umów z tymi organami. Wyniki badań są przekazywane w formie orzeczenia lekarskiego osobie badanej oraz pracodawcy lub zleceniodawcy.
Orzeczenie lekarskie określa:
- zdolność do wykonywania prac, przy których istnieje ryzyko przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby,
- czasowe lub trwałe przeciwwskazania do wykonywania takich prac.
Osoby posiadające czasowe lub trwałe przeciwwskazania do wykonywania prac, gdzie istnieje ryzyko przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby, nie mogą być dopuszczone do wykonywania tych prac.
Badania końcowe
Badania końcowe są przeprowadzane na żądanie pracownika, jako jedyne badania profilaktyczne, gdy stosunek pracy został rozwiązany. Pracownik ma prawo żądać takich badań, szczególnie jeśli był narażony na substancje rakotwórcze, czynniki zwłókniające lub inne szkodliwe warunki pracy. Badania te mogą pomóc w diagnozie chorób zawodowych. Wyniki badań powinny być przechowywane w aktach osobowych byłego pracownika.
Co robić gdy lekarz nie wyrazi zgody na pracę?
Jeśli lekarz medycyny pracy wykryje nieprawidłowości lub zdiagnozuje chorobę zawodową u pracownika, skieruje go do odpowiedniego ośrodka medycznego, na przykład do szpitala lub przychodni specjalizującej się w leczeniu chorób zawodowych. Natomiast jeśli lekarz stwierdzi, że warunki pracy są szkodliwe dla zdrowia pracownika, pracodawca jest zobowiązany przenieść go do innej lokalizacji. Brak reakcji ze strony pracodawcy daje pracownikowi prawo do rozwiązania umowy bez okresu wypowiedzenia.
Rola lekarza medycyny pracy
Głównym zadaniem lekarza medycyny pracy jest ocena, czy stan zdrowia pracownika pozwala mu na wykonywanie obowiązków na danym stanowisku. Ocena ta opiera się na wywiadzie lekarskim oraz wynikach przeprowadzonych badań. Podczas rozmowy z pacjentem lekarz pyta m.in. o:
- choroby przewlekłe,
- zażywane leki,
- nałogi,
- choroby występujące w rodzinie,
- przebyte urazy,
- operacje.
Następnie lekarz przeprowadza badania palpacyjne, może sprawdzić kręgosłup, osłuchać płuca, zmierzyć ciśnienie oraz zlecić badania takie jak morfologia krwi czy analiza moczu. W razie potrzeby kieruje pracownika do specjalisty, np. do laryngologa w przypadku nauczyciela pracującego głosem, czy zleca wykonanie RTG płuc i spirometrii, jeśli pracownik jest narażony na kontakt z kurzem i pyłami.
Rola lekarza medycyny pracy obejmuje także:
- informowanie o zagrożeniach na danym stanowisku,
- informowanie o możliwych chorobach zawodowych,
- diagnozowanie chorób zawodowych,
- prowadzenie profilaktyki zdrowotnej pracowników,
- promowanie zdrowia i bezpieczeństwa w miejscu pracy.
Zasady przeprowadzania badań medycyny pracy
Wizyta u lekarza medycyny pracy różni się w zależności od zawodu i stanowiska pracownika. Czasami wystarczy wywiad lekarski i badanie okulistyczne, innym razem konieczna jest konsultacja ze specjalistą, np. neurologiem, laryngologiem czy pulmonologiem. Jeśli pracownik będzie miał kontakt z żywnością lub dużą liczbą ludzi, musi przejść badania sanitarno-epidemiologiczne i uzyskać tzw. książeczkę sanepidowską. Przebieg wizyty u lekarza medycyny pracy zależy także od rodzaju przeprowadzanych badań. Orzeczenia lekarskie, potwierdzające zdrowie pracownika i jego zdolność do wykonywania określonych obowiązków zawodowych, są wydawane w ramach badań wstępnych, kontrolnych lub okresowych. Każdy, kto ma być zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas określony lub nieokreślony, musi przejść takie badania lekarskie.
Osoba kierująca pracownikami, zazwyczaj pracodawca, jest zobowiązana do zapewnienia realizacji zaleceń lekarza sprawującego opiekę zdrowotną nad pracownikami. Zgodnie z przepisami kodeksu pracy, pracodawca nie może dopuścić pracownika do pracy bez aktualnego orzeczenia lekarskiego, które potwierdza brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku. Oznacza to, że jeśli pracownik odmawia poddania się badaniom, pracodawca nie może go dopuścić do pracy, a za czas nieobecności pracownik nie otrzymuje wynagrodzenia. Jeśli pracodawca dopuści pracownika do pracy bez aktualnych badań, może zostać ukarany. Zgodnie z kodeksem pracy, osoba odpowiedzialna za stan bezpieczeństwa i higieny pracy, która nie przestrzega przepisów BHP, podlega karze grzywny od 1.000 zł do 30.000 zł.
Badania pracownicze są przeprowadzane:
- na koszt pracodawcy,
- w miarę możliwości w trakcie godzin pracy,
- z utrzymaniem wynagrodzenia za nieobecność w pracy spowodowaną badaniami (chyba że pracownik nie wykonał badań z własnej winy),
- z pokryciem kosztów podróży niezbędnych do wykonania badań,
- na podstawie skierowania otrzymanego od pracodawcy (w formie trzech egzemplarzy: dla pracownika, dla placówki medycznej i do akt osobowych).
Skierowanie na badania otrzymane od pracodawcy powinno określać rodzaj badania profilaktycznego, które ma być wykonane, określać stanowisko pracy, na którym osoba ma być zatrudniona (można wskazać w skierowaniu dwa lub więcej stanowisk pracy, w kolejności odpowiadającej potrzebom zakładu), zawierać opis warunków pracy (opis powinien zawierać informacje o występowaniu na stanowisku lub stanowiskach pracy czynników niebezpiecznych, szkodliwych dla zdrowia lub uciążliwych oraz innych związanych ze sposobem wykonywania pracy). Należy również podać wielkości narażenia oraz aktualne wyniki badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, wykonanych na tych stanowiskach.
Do wizyty u lekarza medycyny pracownik musi zabrać:
- dokument tożsamości,
- oryginał skierowania na badania wstępne/okresowe/kontrolne,
- orzeczenie o stopniu niepełnosprawności (jeśli posiadamy),
- kompletną dokumentację medyczną dotychczasowej historii chorób, w tym wypisy ze szpitali, wyniki badań, itp.,
- zaświadczenie od psychologa (jeśli jest wymagane dla danego stanowiska pracy),
- okulary/soczewki kontaktowe (jeśli je nosimy).
Rodzaje badań medycyny pracy
Badania lekarskie pracowników obejmują cztery rodzaje: wstępne, okresowe, kontrolne i końcowe. Pracodawca jest zobowiązany skierować pracownika na badania wstępne, okresowe oraz kontrolne, natomiast badania końcowe są przeprowadzane na wniosek pracownika.
Badania wstępne
Na wstępne badania lekarskie kierowani są wszyscy nowi pracownicy przed rozpoczęciem swoich obowiązków. Celem tych badań jest ustalenie, czy stan zdrowia przyszłego pracownika pozwala na wykonywanie określonych czynności. Zaświadczenie lekarskie, które pracownik otrzymuje po badaniach wstępnych, ma ograniczony okres ważności. W zależności od charakteru stanowiska, badania wstępne mogą być ważne na przykład przez 2, 3 lub 5 lat. Następnie pracownik jest kierowany na badania okresowe.
Na wstępne badania lekarskie kierowani są wszyscy nowi pracownicy przed rozpoczęciem swoich obowiązków. Celem tych badań jest ustalenie, czy stan zdrowia przyszłego pracownika pozwala na wykonywanie określonych czynności. Zaświadczenie lekarskie, które pracownik otrzymuje po badaniach wstępnych, ma ograniczony okres ważności. W zależności od charakteru stanowiska, badania wstępne mogą być ważne na przykład przez 2, 3 lub 5 lat. Następnie pracownik jest kierowany na badania okresowe.
Pracodawca nie musi wysyłać pracownika na badania wstępne, jeśli:
- zatrudnił go, rozwiązał z nim umowę i ponownie zatrudnił na identycznym stanowisku w odstępie nieprzekraczającym 30 dni;
- zatrudnił go na to samo stanowisko, na którym pracował u poprzedniego pracodawcy, a odstęp między zatrudnieniem u poprzedniego i obecnego pracodawcy nie przekracza 30 dni.
Badania okresowe
Kilka dni przed upływem terminu ważności zaświadczenia z wstępnych badań lekarskich, pracodawca jest zobowiązany skierować pracownika na badania okresowe. Ich głównym celem jest sprawdzenie, czy stan zdrowia pracownika nie uległ zmianie w trakcie zatrudnienia i czy nadal jest on zdolny do wykonywania obowiązków na swoim stanowisku. Nieobecność na badaniach okresowych może skutkować odmową przedłużenia umowy o pracę lub nawet jej wypowiedzeniem. Dlatego ważne jest pilnowanie terminu i stawienie się na badania okresowe, aby uniknąć ryzyka utraty pracy.
Badania okresowe
Kilka dni przed upływem terminu ważności zaświadczenia z wstępnych badań lekarskich, pracodawca jest zobowiązany skierować pracownika na badania okresowe. Ich głównym celem jest sprawdzenie, czy stan zdrowia pracownika nie uległ zmianie w trakcie zatrudnienia i czy nadal jest on zdolny do wykonywania obowiązków na swoim stanowisku. Nieobecność na badaniach okresowych może skutkować odmową przedłużenia umowy o pracę lub nawet jej wypowiedzeniem. Dlatego ważne jest pilnowanie terminu i stawienie się na badania okresowe, aby uniknąć ryzyka utraty pracy.
Badania kontrolne
Kontrolne badania lekarskie są wykonywane w szczególnym przypadku, gdy pracownik przebywał na zwolnieniu lekarskim, a jego absencja w pracy trwała ponad 30 dni. Zazwyczaj badania kontrolne są planowane na pierwszy dzień po zakończeniu zwolnienia lekarskiego i mają na celu ocenę zdolności pracownika do powrotu do zajmowanego wcześniej stanowiska pracy po okresie choroby. Należy pamiętać, że przypadku stwierdzenia u pracownika objawów wskazujących na powstawanie choroby zawodowej, pracodawca jest zobowiązany, na podstawie orzeczenia lekarskiego (w określonym terminie i na czas określony w tym orzeczeniu), przenieść pracownika do innej pracy, która nie naraża go na czynnik wywołujący te objawy. Jeżeli przeniesienie do innej pracy skutkuje obniżeniem wynagrodzenia, pracownikowi przysługuje dodatek wyrównawczy przez maksymalnie 6 miesięcy.
Badania sanitarno-epidemiologiczne
Osoby wykonujące prace, w których istnieje ryzyko przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby (np. w gastronomii, przy pracy z produktami spożywczymi), są zobowiązane na koszt pracodawcy przejść obowiązkowe badania sanitarno-epidemiologiczne na podstawie skierowania od pracodawcy. Badania te są przeprowadzane przez akredytowane laboratoria, w tym przez Państwową Inspekcję Sanitarną, Wojskową Inspekcję Sanitarną oraz inne laboratoria na podstawie zawartych umów z tymi organami. Wyniki badań są przekazywane w formie orzeczenia lekarskiego osobie badanej oraz pracodawcy lub zleceniodawcy.
Orzeczenie lekarskie określa:
- zdolność do wykonywania prac, przy których istnieje ryzyko przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby,
- czasowe lub trwałe przeciwwskazania do wykonywania takich prac.
Osoby posiadające czasowe lub trwałe przeciwwskazania do wykonywania prac, gdzie istnieje ryzyko przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby, nie mogą być dopuszczone do wykonywania tych prac.
Badania końcowe
Badania końcowe są przeprowadzane na żądanie pracownika, jako jedyne badania profilaktyczne, gdy stosunek pracy został rozwiązany. Pracownik ma prawo żądać takich badań, szczególnie jeśli był narażony na substancje rakotwórcze, czynniki zwłókniające lub inne szkodliwe warunki pracy. Badania te mogą pomóc w diagnozie chorób zawodowych. Wyniki badań powinny być przechowywane w aktach osobowych byłego pracownika.
Co robić gdy lekarz nie wyrazi zgody na pracę?
Jeśli lekarz medycyny pracy wykryje nieprawidłowości lub zdiagnozuje chorobę zawodową u pracownika, skieruje go do odpowiedniego ośrodka medycznego, na przykład do szpitala lub przychodni specjalizującej się w leczeniu chorób zawodowych. Natomiast jeśli lekarz stwierdzi, że warunki pracy są szkodliwe dla zdrowia pracownika, pracodawca jest zobowiązany przenieść go do innej lokalizacji. Brak reakcji ze strony pracodawcy daje pracownikowi prawo do rozwiązania umowy bez okresu wypowiedzenia.
Validate your login