Funkcje migdałków
Usunięcie migdałków to zabieg polegający na ich całkowitym wycięciu, określanym fachowo jako tonsillektomia, lub częściowym usunięciu przerośniętych fragmentów migdałków podniebiennych, czyli tonsillotomii. Migdałki podniebienne to niewielkie struktury limfatyczne zlokalizowane po obu stronach gardła, tuż za podniebieniem miękkim. Wchodzą w skład pierścienia chłonnego Waldeyera i pełnią istotną funkcję w mechanizmach odpornościowych, zwłaszcza u dzieci. Ich najważniejszym zadaniem jest ochrona naszego organizmu przed bakteriami i wirusami, ale również i grzybami oraz alergenami. Największą aktywność wykazują one w wieku dziecięcym, bo to właśnie wówczas ma miejsce proces kształtowania się mechanizmów immunologicznych. Z biegiem czasu zaczynają one jednak zanikać. Jako pierwszy inwolucji ulega migdałek gardłowy, co ma miejsce na ogół około 5 roku życia. U nastolatków dezaktywują się migdałki podniebienne, zaś jako ostatni – już w okresie dorosłości – swoją funkcję przestaje spełniać migdałek językowy.
Zdarza się jednak, że migdałki same stają się źródłem przewlekłych dolegliwości zdrowotnych. Powiększone migdałki mogą prowadzić do zwężenia górnych dróg oddechowych, co objawia się m.in. bezdechami sennymi, niewyraźną mową czy trudnościami w połykaniu. Skutecznym sposobem leczenia tych dolegliwości jest zabieg usunięcia migdałków, który nie tylko poprawia komfort codziennego funkcjonowania, ale również zmniejsza ryzyko poważnych powikłań związanych z przewlekłym stanem zapalnym, takich jak choroby serca czy nerek.
Wskazania do przeprowadzenia tosillektomii
W okresie dzieciństwa migdałki naturalnie się powiększają, aby skuteczniej pełnić swoją rolę w układzie odpornościowym. Zdarza się jednak, że ich przerost jest zbyt duży, co paradoksalnie staje się najczęstszym powodem kwalifikacji do zabiegu usunięcia migdałków, czyli tonsillektomii. Nie jest to zaskakujące, gdyż przerośnięte migdałki mogą wywoływać szereg uciążliwych objawów, które negatywnie wpływają na codzienne funkcjonowanie.
Do najczęstszych wskazań do ich usunięcia należą:
- nawracające lub przewlekłe zapalenia migdałków (anginy),
- znaczny przerost migdałków utrudniający oddychanie lub przełykanie,
- chrapanie i epizody bezdechu sennego,
- częste infekcje zatok, gardła lub uszu,
- obecność ropnia okołomigdałkowego jako powikłania anginy,
- schorzenia odogniskowe, takie jak gorączka reumatyczna, zapalenie serca, stawów czy nerek,
- podejrzenie zmian nowotworowych w obrębie migdałka, zwłaszcza gdy obserwuje się jego jednostronne powiększenie,
- pierwotne zakażenie migdałków prątkiem gruźlicy lub nosicielstwo bakterii wywołującej błonicę.
Dodatkowym wskazaniem do zabiegu może być również nieprzyjemny zapach z ust, który wynika z tworzenia się czopów migdałkowych.
Przeciwwskazania do zabiegu usunięcia migdałków
Istnieją okoliczności, w których wykonanie tonsillektomii może być niewskazane lub obarczone podwyższonym ryzykiem powikłań. Do najważniejszych przeciwwskazań należą:
- choroby krwi — u pacjentów z białaczką, zaburzeniami krzepnięcia lub przyjmujących leki przeciwzakrzepowe, ryzyko krwawienia podczas lub po operacji jest znacznie wyższe,
- aktywne stany zapalne — zabieg nie powinien być przeprowadzany w trakcie ostrej infekcji; najpierw należy ją wyleczyć,
- niektóre schorzenia ogólnoustrojowe — niewyrównana cukrzyca, choroby układu sercowo-naczyniowego lub poważne schorzenia płuc mogą zwiększać ryzyko związane z operacją,
- zbyt młody wiek pacjenta — u bardzo małych dzieci zabieg wykonuje się tylko w sytuacjach, gdy istnieją silne wskazania medyczne, ze względu na potencjalne komplikacje,
- wady anatomiczne podniebienia, takie jak rozszczep, które mogą wpływać na przebieg operacji i proces gojenia.
Jak przygotować się do zabiegu usunięcia migdałków?
Tonsillektomia wymaga wcześniejszej konsultacji zarówno z laryngologiem, jak i anestezjologiem. W trakcie wizyty lekarz zbiera szczegółowy wywiad, ocenia ogólny stan zdrowia pacjenta oraz zleca konieczne badania diagnostyczne. Pacjent otrzymuje również szczegółowe instrukcje dotyczące przygotowania do zabiegu.
W okresie przedoperacyjnym nie wolno przyjmować żadnych leków bez wcześniejszego uzgodnienia z lekarzem prowadzącym. Na około tydzień przed planowanym zabiegiem należy odstawić niesteroidowe leki przeciwzapalne, które mogą zwiększać ryzyko krwawienia. W dniu operacji pacjent powinien pozostawać na czczo — co najmniej 6 godzin przed zabiegiem nie należy jeść ani pić.
Przebieg tonsillektomii
Tonsillektomia jest zazwyczaj wykonywana w trybie krótkiego pobytu w szpitalu, co oznacza, że pacjent może wrócić do domu już dzień po zabiegu. Operacja przeprowadzana jest najczęściej w znieczuleniu ogólnym, dzięki czemu pacjent pozostaje nieprzytomny i nie odczuwa bólu w trakcie procedury.
Dostęp do migdałków uzyskuje się przez jamę ustną, dlatego nie ma potrzeby wykonywania żadnych nacięć na skórze. Usunięcie migdałków odbywa się z użyciem tradycyjnego skalpela, narzędzi elektrochirurgicznych lub lasera. Cała procedura trwa zwykle około godziny. Po zakończeniu operacji pacjent trafia do sali pooperacyjnej, gdzie pozostaje pod kontrolą personelu medycznego do momentu całkowitego wybudzenia z narkozy.
Całkowite usunięcie migdałków zazwyczaj oznacza, że nie odrastają one ponownie. W wyjątkowych sytuacjach, gdy podczas zabiegu pozostaną niewielkie fragmenty tkanki migdałkowej, istnieje minimalne ryzyko jej częściowego odrośnięcia. Tego rodzaju przypadki są jednak rzadkością i zwykle nie powodują nawrotu dolegliwości, które pierwotnie były wskazaniem do przeprowadzenia operacji.
Rekonwalescencja pozabiegowa
Po zabiegu pacjent pozostaje pod obserwacją w szpitalu przez około 24 godziny. Jeśli nie pojawią się żadne komplikacje, możliwe jest wypisanie do domu wraz z zestawem zaleconych leków, w tym antybiotyków, które należy stosować zgodnie z instrukcjami lekarza.
Okres rekonwalescencji trwa zazwyczaj od 2 do 3 tygodni. Przez pierwsze dwa tygodnie gardło może być bolesne, dlatego w celu złagodzenia dolegliwości można stosować leki przeciwbólowe, takie jak ibuprofen lub paracetamol.
W tym czasie zaleca się dietę lekkostrawną i półpłynną, najlepiej opartą na chłodnych posiłkach, które zmniejszają ból podczas przełykania. Można spożywać kleiki z kaszy manny, jaglanej i płatków owsianych, kisiele, budynie, lody, jogurty, przeciery warzywne i owocowe (np. z bananów), moczone pieczywo, zupy oraz zmiksowane mięso. Do potraw warto dodawać jajka lub masło, by podnieść ich wartość odżywczą. Należy unikać gorących, kwaśnych, ostrych i bardzo słonych dań, a także napojów gazowanych i alkoholu. Ważne jest również odpowiednie nawodnienie organizmu poprzez picie chłodnych, niegazowanych płynów, na przykład wody.
Przez cały czas rekonwalescencji wskazane jest unikanie intensywnego wysiłku fizycznego oraz dbanie o odpowiednią ilość odpoczynku.
Czy tonsillektomia wiąże się z efektami ubocznymi?
Zabieg usunięcia migdałków u osób dorosłych jest generalnie bezpieczny, jednak jak każda operacja niesie ze sobą pewne ryzyko powikłań. Najczęściej występującym problemem jest krwawienie, które pojawia się u około 1-3% pacjentów. Można je podzielić na wczesne – pojawiające się do 24 godzin po zabiegu, oraz późne – występujące w ciągu 5-10 dni po operacji. W przypadku późnego krwawienia ważna jest szybka konsultacja z lekarzem.
Często pojawiają się też objawy takie jak nudności, wymioty, odwodnienie, a także trudności w przełykaniu i mówieniu. Przez okres 1-2 tygodni po operacji gardło może być bolesne.
Rzadziej, u mniej niż 0,1% pacjentów, obserwuje się zmiany w barwie głosu, które zwykle ustępują po kilku miesiącach. Bardzo rzadko dochodzi do silnego krwotoku – w takim przypadku konieczna jest natychmiastowa pomoc szpitalna.
Validate your login