Stomia - nadzieja czy wyrok?
Stomia – czym jest, jakie są rodzaje stomii i systemów stomijnych

Stomia jest połączeniem między jelitem grubym, jelitem cienkim lub moczowodem a skórą wykonanym w trakcie zabiegu chirurgicznego. Celem tego zabieku jest umożliwienie wydalania kału lub moczu, kiedy z różnych przyczyn jest to niemożliwe w sposób naturalny.


Dla wielu pacjentów stomia jest wyrokiem. Zakładają oni bowiem że przekreśla to dotychczasowe życie zawodowe i towarzyskie. Nic bardziej mylnego, z prawidłowo wykonaną i pielęgnowaną stomią można normalnie funkcjonować.


Jak wygląda stomia?
Jest to otwór w dolnej części brzucha, z prawej lub lewej strony, przez który zostaje wyprowadzony fragment jelita przez chirurga. Stomia jest koloru różowoczerwonego, jak śluzówka w jamie ustnej. Ma średnicę 2-5 mm oraz wystaje ponad skórę na kilka-kilkadziesiąt milimetrów. Nie jest unerwiona, dotyk zatem nie powoduje bólu.
Inne określenia dla stomii to:


przetoka jelitowa,
przetoka moczowa
sztuczny odbyt
odbyt brzuszny

Pacjent po zabiegu nie ma zwieracza zamykającego ujście jelita, nie ma więc możliwości kontroli wypróżnień i wydalania gazów. Musi korzystać ze specjalnego worka stomijnego, to tam wpada treść jelitowa. Jeśli chodzi o stomię moczową (urostomię) zależy od sposobu, w jaki utworzona została przetoka – istnieją różne metody, np. zastępczy zbiornik jelitowy na mocz - zapewnia trzymanie moczu, wtedy mocz może być odprowadzany stomią za pomocą cewnika. W innych metodach mocz jest oddawany w sposób niekontrolowany, konieczne wtedy jest stosowanie worków.

Wszystko zależy od przyczyny i zaawansowania choroby, która zmusza do wyłonienia stomii. Może ona być wykonana na stałe lub czasowo.

Przyczyny stomii

W samej Polsce żyje ponad 40 tys. osób po zabiegu wyłonienia stomii. Najczęstszą przyczyną jest nowotwór jelita grubego, aż w 80 proc. przypadków. Innymi wskazaniami do zabiegu są:


nieswoiste choroby zapalne jelit np. wrzodziejące zapalenie jelita grubego czy choroba Leśniowskiego-Crohna,
polipowatość jelita grubego,
niedrożność jelit,
nowotwory złośliwe układu moczowego,

W przypadku dzieci większość stomii jest wyłaniana czasowo. U noworodków i niemowląt najczęściej przyczyną są wady wrodzone np. zarośnięcie odbytu, martwicze zapalenie jelita. W przypadku nastolatków dominują nieswoiste zapalenia jelita.

Każda operacja która wykonywana jest w obrębie jelit, wiąże się z ryzykiem wykonania stomii. Przed tego typu operacjami pacjenci muszą podpisać zgodę na stomię.

Rodzaje stomii
Kolostomia – utworzona zostaje po usunięciu części jelita grubego lub odbytnicy. Zazwyczaj znajduje się po lewej stronie brzucha. Gdy podczas operacji odbyt został oszczędzony, pozostaje możliwość przywrócenia naturalnej drogi wypróżniania i wytwarza się kolostomię czasową. Po pewnym czasie chirurg może połączyć zachowaną część jelita z odbytem i w ten sposób przywrócić ciągłość układu pokarmowego.
Ileostomia – powstaje kiedy konieczne jest usunięcie całego jelita grubego. Wyłaniana jest przy wykorzystaniu części jelita cienkiego, zazwyczaj po prawej stronie brzucha. Ileostomię czasową wykonuje się aby łatwiej wygoić jelito poniżej stomii, którego część została usunięta z powodu stanu zapalnego lub niedrożności.
Urostomia – wykonuje się ją, kiedy niemożliwy jest naturalny odpływ moczu drogami moczowymi, w wyniku kamicy nerkowej czy moczowodowej lub nowotworu pęcherza moczowego. Zazwyczaj znajduje się po prawej stronie brzucha. Jedną z metod wykonaniatego zabiegu jest wszczepienie moczowodów do wyizolowanego odcinka jelita, jeden jego koniec zaszywa się, a drugi wyprowadza na powierzchnię brzucha. Tymczasowa urostomia jest możliwa jeśli zachowany został pęcherz.

W każdym rodzaju stomii bardzo ważne jest odpowiednie dopasowanie i pielęgnacja sprzętu stomijnego – umożliwia to normalne na tyle ile jest to możliwe, funkcjonowanie osób ze stomią.

Są dwa rodzaje worków stomijnych: jedno- i dwuczęściowe.
Worki jednoczęściowe zostają naklejone bezpośrednio na brzuch, a płytka jest trwale połączona z workiem, a tam zbiera się kał lub mocz. Sprzęt dwuczęściowy umożliwia wymianę worka bez odklejania płytki.
Oba rodzaje worków można nosić pod ubraniem. Są one wyposażone w kranik, umożliwiający spuszczanie moczu z worka do toalety. Mają równnież unikalny system zapobiegający cofaniu się moczu. Zmniejsza to ryzyko infekcji układu moczowego. Worki są wodoodporne. Wyposażone są także w filtry odprowadzające gazy i zapobiegające „balonowaniu" worka. We wczesnym okresie pooperacyjnym stosowane są worki jelitowe odpuszczalne, czyli umożliwiające usuwanie ich zawartości bez konieczności wymieniania.


Pielęgnacja stomii
Częstotliwość zmiany worków przy stomiach jelitowych zależy od wysokości założenia stomii. Bliżej odbytu, worki zmienia się rzadziej. Bardzo ważna jest właściwa pielęgnacja skóry wokół stomii.
Zwykłe mydła czy żele mogą podrażniać skórę. natomiast kremy i balsamy zmniejszają przyczepność worków. Szczelne przyleganie worków jest szczególnie istotne w przypadku ileostomii. Usuwana przez nią półpłynna treść jelitowa zawiera enzymy, a te mogą podrażniać skórę. Dostępne są specjalne preparaty zabezpieczające skórę przed podrażnieniami oraz przed podciekaniem treści jelitowej pod płytkę.