Okluzja w kosmetyce - sekret głębokiego nawilżenia skóry

Skóra jest wyjątkowym narządem, pokrywającym całe ciało, mimo że jest bardzo cienka. Niezależnie od rodzaju skóry – suchej, tłustej, młodej czy dojrzałej – każda potrzebuje ochronnej warstwy, zwanej płaszczem hydrolipidowym. W natłoku codziennych obowiązków często zapominamy o jego istotnej roli. Na szczęście zaniedbania te można naprawić poprzez stosowanie okluzji.


Warstwy ludzkiej skóry

Skóra waży średnio 18 kg i zajmuje około 2 m² powierzchni, mimo że jej grubość wynosi jedynie od 0,4 do 5 mm. Jest to niezwykle złożony organ, zbudowany z kilku warstw tkanek. Główne warstwy, zaczynając od najgłębszej, to tkanka podskórna, skóra właściwa oraz naskórek. Tkanka podskórna, położona najgłębiej, składa się z komórek tłuszczowych, naczyń krwionośnych, komórek nerwowych i gruczołów, a jej zadaniem jest m.in. regulacja temperatury ciała. Skóra właściwa, będąca warstwą środkową, zawiera naczynia krwionośne, gruczoły łojowe i potowe oraz cebulki włosów. Dzięki niej odbieramy bodźce z otoczenia, a także zapewnia ona skórze elastyczność i wytrzymałość. Zewnętrzną warstwę stanowi naskórek, który jest pokryty płaszczem hydrolipidowym pełniącym funkcję ochronną.


Czym jest płaszcz hydrolipidowy skóry?

Nazwa ochronnej warstwy skóry wynika z połączenia jej dwóch kluczowych składników: wody i lipidów, które są grupą naturalnych związków chemicznych. Oprócz nich warstwa hydrolipidowa zawiera strukturalne białka, kolagen, elastynę, wolne kwasy tłuszczowe, ceramidy, fosfolipidy oraz tzw. Naturalny Czynnik Nawilżający. Wszystkie te elementy tworzą cienką, niewidoczną warstwę, która chroni skórę przed drobnoustrojami, bakteriami, alergenami, promieniowaniem UV oraz utratą wody. Choć płaszcz hydrolipidowy ma dużą siłę ochronną, jest również bardzo delikatny i podatny na uszkodzenia. Jego stan zależy od naszego działania, a okluzja jest szybkim i skutecznym sposobem na naprawę tej warstwy, jeśli zostanie naruszona przez czynniki zewnętrzne.


Czym jest okluzja w kosmetyce?

Okluzja to nieprzepuszczalna warstwa, która chroni skórę przed utratą wody z naskórka. Tworzy ją naturalny płaszcz lipidowy, powstający z wydzielin gruczołów łojowych i potowych. Może to być również nieprzepuszczalna lub półprzepuszczalna bariera utworzona przez odpowiedni kosmetyk. Aby uzyskać efekt okluzji na skórze, warto sięgnąć po preparaty o hydrofobowych właściwościach, czyli odpychające wodę. Przed ich zastosowaniem dobrze jest nałożyć nawilżające serum, które nie tylko zapewni ochronę, ale także odżywi i wzmocni skórę pod powłoką. Przy wyborze kosmetyków warto pamiętać, aby były one dopasowane do indywidualnych potrzeb naszej cery.

Okluzja to warstwa (tzw. film), która tworzy się na skórze, aby ułatwić przenikanie aktywnych składników kosmetyków do jej głębszych warstw. Dodatkowo, warstwa ta ogranicza lub zmniejsza TEWL, czyli transepidermalną utratę wody z naskórka, co skutkuje lepszym nawilżeniem skóry. Okluzję osiąga się głównie dzięki hydrofobowym substancjom, które odpychają cząsteczki wody, ale także substancje hydrofilowe, przyciągające wodę, mogą działać okluzyjnie, tworząc ochronną barierę na skórze.


Rodzaje okluzji

Okluzja w kosmetyce wywołuje dwa główne rodzaje procesów:

Okluzja ciągła – to powłoka, która utrzymuje się na skórze przez kilkanaście minut po nałożeniu kosmetyku. Aby osiągnąć ten efekt, preparat powinien zawierać składniki takie jak parafina, wazelina, wosk parafinowy oraz olej mineralny. Kosmetyk ten zapobiega odparowywaniu wody z głębszych warstw skóry, co zwiększa nawilżenie naskórka. Osoby z tłustą skórą lub skłonnością do trądziku powinny jednak uważać na tego rodzaju formuły.

Okluzja nieciągła – tworzy półprzepuszczalny film na skórze za pomocą hydrolipidowego płaszcza, co umożliwia odprowadzenie wody z naskórka. Aby osiągnąć ten efekt, warto wybierać kremy zawierające kwasy tłuszczowe oraz naturalne lub syntetyczne woski. Taka okluzja pozwala skórze oddychać i w niewielkim stopniu hamuje utratę wody.

Hydrofilowe substancje okluzyjne tworzą ochronną warstwę po odparowaniu wody. Do takich substancji należą m.in. kwas, kolagen, sól sodowa, glikozaminoglikany oraz elastyna. Żelujące właściwości wykazują natomiast takie składniki jak: żele z aloesu, karbol, hydroksyetyloceluloza i karboksymetyloceluloza. Zarówno okluzja ciągła, jak i nieciągła korzystnie wpływają na skórę, ale ich wybór powinien zależeć od pożądanego efektu.


Zalety i wady stosowania okluzji

Okluzja ma jedną kluczową zaletę – dzięki stworzonej na skórze nieprzepuszczalnej warstwie, aktywne składniki zawarte w kosmetykach mogą szybciej i skuteczniej przenikać w głąb skóry, co prowadzi do lepszego efektu pielęgnacyjnego i odżywczego oraz poprawy jej kondycji. Dodatkowo zwiększa się nawilżenie warstwy rogowej naskórka, co przywraca jej miękkość i elastyczność, zmniejszając podatność na uszkodzenia. Okluzja wzmacnia i wydłuża działanie humektantów (silnie nawilżających substancji) oraz emolientów (nawilżających i natłuszczających preparatów). Tworzenie tej powłoki pozwala również na stosowanie kosmetyków, które w normalnych warunkach mogłyby wysuszać skórę, takich jak kwas hialuronowy.

Nasza skóra lubi okluzję, ale z umiarem. Warto pozwolić jej czasem oddychać, ponieważ zbyt częste stosowanie tej metody pielęgnacji i pokrywanie skóry nieprzepuszczalną warstwą może prowadzić do zapychania porów i powstawania zaskórników. Jest to szczególnie ważne dla osób z cerą trądzikową lub skłonnością do nadprodukcji sebum. Dodatkowo, ciągła okluzja może wysyłać sygnał do organizmu, że skóra jest wystarczająco nawilżona, co powoduje zahamowanie naturalnych mechanizmów chroniących przed utratą wody. Zbyt częste stosowanie tej techniki może przynieść odwrotny efekt, prowadząc do przesuszenia skóry.


Zabiegi z użyciem okluzji

Zabiegi oparte na okluzji zazwyczaj wykorzystują maski, które tworzą nieprzepuszczalną warstwę, zmniejszając utratę wody z naskórka i umożliwiając szybsze oraz głębsze wchłanianie składników aktywnych nałożonych pod maską. Dzięki temu skóra jest lepiej nawilżona, zyskuje miękkość, a składniki aktywne efektywniej się wchłaniają. Okluzję wykorzystują również tzw. maski w płacie, wykonane z materiałów takich jak wiskoza, poliester czy poliamid, które wspomagają wchłanianie substancji zawartych w nasączonym płynie. Należy jednak uważać, by nie trzymać takich masek na twarzy zbyt długo, ponieważ gdy wyschną, mogą zacząć wyciągać wilgoć ze skóry.


Rodzaje masek okluzyjnych

1. Parafinowa - maska jest nakładana po podgrzaniu do około 50°C, tworząc kilkumilimetrową warstwę poprzez nałożenie kilku warstw. Przed nałożeniem maski zaleca się wykonanie peelingu, a następnie nałożenie kremowej bazy. W miarę stygnięcia parafina zmniejsza swoją objętość, co powoduje ucisk na skórę, który zwiększa się w wyniku podniesienia temperatury skóry podczas zabiegu. Zabiegi z parafiną poprawiają krążenie, ułatwiają wchłanianie składników aktywnych z maski kremowej oraz przyspieszają usuwanie produktów przemiany materii przez skórę. Pod maskę można nałożyć odpowiedni koncentrat z substancjami aktywnymi, dostosowany do rodzaju cery. Zabieg ten szczególnie polecany jest dla skóry suchej, dłoni oraz stóp, ale osoby z cerą naczyniową powinny zachować ostrożność.

2. Gipsowa (termomodelująca) - to mieszanka różnych substancji, takich jak siarczan wapnia, węglan cynku, węglan magnezu, kaolin, siarka, gliceryna i lateks. Używane są na twarz i ciało, a także w zabiegach na biust. Proszek należy wymieszać z wodą, aby uzyskać gęstą masę. Na skórę nakłada się wcześniej preparat nawilżający, np. kremową maskę. Początkowo substancja jest chłodna i plastyczna, ale po około 15 minutach nagrzewa się do temperatury 40-42°C i stwardnieje. Maski gipsowe działają jak kompresja, co prowadzi do ujędrnienia tkanek i efektu liftingu. Ujścia gruczołów się rozszerzają, naczynia krwionośne poszerzają, co poprawia mikrokrążenie i dotlenienie skóry. Dzięki temu składniki aktywne nałożone wcześniej na skórę penetrują głębiej. Nie zaleca się ich stosowania u osób z cerą naczyniową i wrażliwą ze względu na wysoką temperaturę.

3. Kolagenowa - powstaje z naturalnego hydrolizatu kolagenu i mają formę płatów. Kolagen działa na skórze jako znakomity środek tworzący film, co prowadzi do głębokiego nawilżenia i regeneracji. Film kolagenowy wspomaga wygładzanie blizn oraz łagodzenie skutków opalania i oparzeń. Takie maski są bardzo dobrze tolerowane, nie wywołują alergii ani podrażnień.

4. Alginatowa - zawiera alginat, naturalny polisacharyd pozyskiwany ze ścian komórkowych alg, w postaci soli sodowej kwasu alginowego. Tworzy na skórze ochronny film, który zapobiega nadmiernej utracie wody. Działaj stymulująco na przemianę materii, pomagają w usuwaniu złogów tłuszczu i poprawiają krążenie. Tworzy wilgotne środowisko, które zatrzymuje parującą wodę, co zapobiega jej utracie z naskórka oraz ułatwia wchłanianie aktywnych składników z kosmetyków nałożonych pod maską. Jest odpowiednie do pielęgnacji każdego rodzaju cery.