Niedotlenienie przy porodzie - przyczyny, konsekwencje i zapobieganie

Niedotlenienie okołoporodowe, znane również jako asfiksja okołoporodowa lub zamartwica, jest jednym z najbardziej niepokojących zjawisk, które może wystąpić podczas porodu. Jest to stan, w którym noworodek doświadcza niedoboru tlenu w czasie przedporodowym, śródporodowym lub bezpośrednio po urodzeniu - hipoksji, co może prowadzić do poważnych, długotrwałych konsekwencji zdrowotnych.

Występuje szereg czynników ryzyka wystąpienia niedotlenienia okołoporodowego – przedporodowego oraz śródporodowego, które mogą doprowadzić do zakłócenia wymiany gazowej przez łożysko do dziecka.

Następstwem niedotlenienia okołoporodowego są uszkodzenia mózgu u noworodka. Dziecko urodzone z niedotlenieniem ma niską punktację w skali Apgar – 0-3 punktów na 10, zaburzenia neurologiczne (np. drgawki, śpiączka, hipotonia), niewydolność wielonarządową.

Czynniki ryzyka

Wyróżnia się kilka rodzajów czynników wpływających na objawy niedotlenienia okołoporodowego, czynniki zależne od matki dziecka, płodu oraz sam poród i powikłania z nim związane.

Czynniki ryzyka ze strony matki:

- choroby układu krążenia i oddechowego

- nadciśnienie tętnicze

- schorzenia nerek, padaczka, niedokrwistość

- zaburzenia przemiany materii, choroby tarczycy, cholestaza ciężarnych

- cukrzyca ciężarnej

- ciąża po leczeniu niepłodności

- zapalenie błon płodowych

- przedwczesne pęknięcie pęcherza płodowego (PROM)

- uzależnienie od leków bądź innych środków psychoaktywnych

Czynniki ryzyka ze strony płodu:

- wcześniactwo

- ciąża mnoga

- ciąża przenoszona

- zahamowanie rozwoju dziecka

- duża masa płodu

Czynniki ryzyka ze strony popłodu (struktury przylegającej do ściany macicy, łączącej z nią pępowinę i płód):

- niedorozwój łożyska

- zawał łożyska

- przedwczesne odklejanie się łożyska

- węzeł pępowinowy prawdziwy lub rzekomy

- wypadnięcie pępowiny

- malformacje naczyń pępowinowych

Śródporodowe czynniki ryzyka:

- poród zabiegowy (przy użyciu próżnociągu bądź kleszczy)

- poród przedłużony (dystocja barkowa, poród pośladkowy)

- przedwczesne odklejenie łożyska

- gorączka u rodzącej > 1 godziny > 37,5–38,0°C (4-krotnie większe ryzyko drgawek u noworodków donoszonych w pierwszych dobach życia)

- sepsa

- wstrząs

- ciężka postać zespołu zaburzeń oddychania

- poważna wada serca

Wykładnikami zagrożenia niedotlenieniem okołoporodowym są:

- nieprawidłowy zapis KTG (tachykardia z następową bradykardią, deceleracje późne, oscylacja zawężona, milcząca)

- zaburzenia przepływu w naczyniach pępowinowych

- smółka w płynie owodniowym

- brak ruchów płodu

- nieprawidłowe pH < 7,0 i BE >–12 mmol/l

Konsekwencje niedotlenienia

Skutki niedotlenienia mogą być różne, zależą od czasu trwania i nasilenia niedoboru tlenu. Mogą one obejmować:

- Zaburzenia neurologiczne - takie jak mózgowe porażenie dziecięce czy opóźnienia rozwojowe

- Problemy z oddychaniem - takie jak zespół zaburzonego oddychania

- Problemy z sercem - w tym niewydolność serca

- Problemy z nauką i zachowaniem - które mogą pojawić się w późniejszym wieku dziecka

Zapobieganie niedotlenieniu

Zapobieganie zaczyna się już od wczesnej ciąży. Regularne wizyty u lekarza, zdrowa dieta, unikanie używek i monitorowanie stanu zdrowia mogą zmniejszyć ryzyko niedotlenienia. Podczas porodu ważne jest, aby personel medyczny uważnie monitorował stan dziecka i szybko reagował na wszelkie niepokojące sygnały.

Podsumowanie

Niedotlenienie przy porodzie to poważne zagrożenie, które może mieć długofalowe konsekwencje dla zdrowia dziecka. Wczesna interwencja i odpowiednia opieka medyczna są kluczowe dla minimalizowania ryzyka i skutków niedotlenienia. Pamiętajmy, że zdrowie matki i dziecka są najważniejsze, a odpowiedzialność za ich ochronę leży zarówno w rękach rodziców, jak i profesjonalistów medycznych.