Jakie korzyści przynosi skórze stosowanie retinolu?

Retinol to jeden z najczęściej używanych składników w kosmetykach, które mają na celu poprawę stanu skóry. Produkty takie jak sera, balsamy, kremy, a także suplementy w postaci tabletek czy kapsułek, są powszechnie dostępne w aptekach i drogeriach. Retinol jest szczególnie polecany osobom pragnącym spowolnić procesy starzenia się skóry lub zminimalizować ich widoczne oznaki. Czym dokładnie jest retinol, jak działa i jakie daje rezultaty?


Czym jest retinol?

Retinol często utożsamiany jest z witaminą A. Należy jednak pamiętać, że witamina A to tak naprawdę grupa różnych związków chemicznych, a retinol to jej alkoholowa forma. Szerszym terminem są retinoidy, obejmujące zarówno związki zawierające witaminę A i jej pochodne, jak i inne substancje, które aktywują receptory retinoidowe. Retinoidy pełnią wiele ważnych funkcji w organizmie człowieka, a w przypadku skóry ich rola koncentruje się przede wszystkim na oddziaływaniu na naskórek. Badania potwierdziły, że retinoidy skutecznie opóźniają procesy starzenia się skóry. Retinol jest podstawowym związkiem wśród retinoidów – w wyniku utleniania przekształca się w retinal, a jego najbardziej utlenioną formą jest kwas retinowy. Wszystkie te związki zaliczają się do retinoidów pierwszej generacji.

Retinol odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu integralności naskórka i błon śluzowych. Z tego powodu jest szeroko wykorzystywany w kosmetologii i dermatologii, a produkty zawierające retinol są zalecane do rozwiązywania różnych problemów skórnych. Najczęściej retinol w różnych formach stosuje się w pielęgnacji twarzy.


Jak działa retinol?

Popularność retinolu w kosmetyce wynika głównie z jego właściwości antyoksydacyjnych i fotoprotekcyjnych. Dzięki nim retinol spowalnia procesy starzenia się skóry, wspomaga równomierne rozłożenie melaniny w naskórku, co zapobiega powstawaniu przebarwień. Dodatkowo stymuluje fibroblasty, co przyczynia się do zwiększenia elastyczności skóry. Dzięki swoim właściwościom retinol jest szczególnie polecany do pielęgnacji skóry suchej i starzejącej się. Udowodnione działanie witaminy A w kosmetykach obejmuje rozjaśnianie przebarwień, redukcję zmarszczek i bruzd, a także zwiększenie produkcji kolagenu. Retinol skutecznie pomaga w walce z różnymi problemami skórnymi. Dzięki swojemu normalizującemu wpływowi na gruczoły łojowe, znacząco poprawia kondycję skóry tłustej i skłonnej do trądziku. Warto jednak uważnie monitorować, jak skóra trądzikowa reaguje na produkty z retinolem i w razie potrzeby zasięgnąć porady dermatologa. Retinol jest również stosowany w leczeniu uszkodzeń skóry spowodowanych promieniowaniem UV, takich jak oparzenia słoneczne. Dodatkowo, preparaty z retinolem mogą chronić skórę przed fotostarzeniem. 


Jak stosować retinol?

Retinol występuje w różnych formach i stężeniach – w niektórych produktach wynosi 0,1%, a w innych może sięgać nawet 2%. Choć te wartości mogą wydawać się niskie, preparaty o wyższym stężeniu retinolu są stosowane wyłącznie w gabinetach kosmetycznych pod nadzorem specjalisty. Skóra potrzebuje czasu, aby się do niego przyzwyczaić, dlatego zaleca się rozpoczęcie kuracji od niższych dawek. W pierwszych 2-3 tygodniach stosowanie preparatów z retinolem powinno odbywać się w niewielkich dawkach. Na początku najlepiej aplikować je co około 3 dni, aby dać skórze czas na przyzwyczajenie. Jeśli skóra dobrze reaguje, można stopniowo zwiększać częstotliwość. Przed rozpoczęciem kuracji warto skonsultować się z dermatologiem, który pomoże dobrać odpowiednią dawkę i preparat do indywidualnych potrzeb skóry. 

Preparaty z retinolem mogą być stosowane jako wsparcie w leczeniu trądziku. Należy jednak pamiętać, że w ciągu pierwszych 2-4 tygodni stosowania może wystąpić pogorszenie stanu zmian trądzikowych. Poprawę kondycji skóry można zauważyć po około 4-6 tygodniach. W przypadku trądziku można używać kremów z retinolem oraz stosować miejscowo maści zawierające ten składnik, które mają działanie gojące i przeciwzapalne. W terapii trądziku stosuje się również specjalne doustne preparaty oparte na retinoidach.

Przeciwwskazania oraz efekty uboczne stosowania retinolu

Efekty stosowania retinolu na twarz zależą głównie od jego stężenia w kosmetyku oraz częstotliwości aplikacji. Nadmierne lub nieodpowiednie stosowanie retinolu bez zachowania środków ostrożności może prowadzić do działań niepożądanych w miejscu aplikacji. Do możliwych skutków ubocznych należą: podrażnienie, suchość skóry, swędzenie, pieczenie, złuszczanie oraz zaczerwienienie. Aby zminimalizować ryzyko wystąpienia tych reakcji, warto przestrzegać zaleceń dotyczących aplikacji retinolu i stosować odpowiednią pielęgnację.

Do niedawna zalecano stosowanie retinolu wyłącznie na noc. Obecnie wiadomo jednak, że nie ma on właściwości fototoksycznych ani fotouczulających, co oznacza, że kremy z retinolem mogą być używane również w ciągu dnia. W pewnych sytuacjach ich skuteczność może być jednak mniejsza w ciągu dnia, ponieważ mogą być niestabilne w kontakcie z promieniowaniem UV. Dlatego ważne jest, aby stosować odpowiednie filtry UV. 

Stosowanie retinolu jest niewskazane dla osób, które mają alergię na retinoidy. Osoby z bardzo wrażliwą skórą powinny również zachować szczególną ostrożność. Dodatkowo, stosowanie retinolu jest przeciwwskazane w czasie ciąży oraz podczas karmienia piersią - retinol ma działanie teratogenne i może prowadzić do pewnych wad rozwojowych u płodu.


Retinol, który należy do pierwszej generacji retinoidów, uważany jest za podstawową formę witaminy A o najwyższej aktywności biologicznej. Co interesujące, duże dawki retinolu dostarczamy organizmowi poprzez pożywienie w postaci beta-karotenu oraz estrów retinylu, które są nieaktywnymi prowitaminami witaminy A. Witamina A jest rozpuszczalna w tłuszczach. Aby retinol z pożywienia mógł być prawidłowo wchłaniany, warto dodać do potraw źródłowych odrobinę zdrowych tłuszczów, takich jak olej lniany czy olej konopny.

Dobre źródła retinolu to m.in.:

- owoce: pomarańcze, brzoskwinie, morele;
- warzywa: dynia, pomidory, szpinak, sałata, brokuły, marchew, papryka;
- mleko i produkty nabiałowe, szczególnie jajka i sery dojrzewające;
- tłuste ryby morskie: dorsz, makrela, halibut;
- wątróbka i inne podroby.