Iniekcje i pobrania krwi u zwierząt

Iniekcje oraz pobieranie krwi to podstawowe procedury weterynaryjne wykorzystywane w diagnostyce, leczeniu i badaniach naukowych. Wymagają one znajomości anatomii zwierząt, doświadczenia oraz przestrzegania zasad aseptyki i dobrostanu zwierząt. Prawidłowo wykonane są bezpieczne, szybkie i mało stresujące dla pacjenta.

1. Rodzaje iniekcji u zwierząt
W zależności od celu i leku, wyróżnia się kilka podstawowych rodzajów iniekcji:

a) Iniekcja podskórna (s.c., subcutanea)
Miejsce: najczęściej fałd skóry na karku, bocznej stronie klatki piersiowej lub brzucha.

Zalety: łatwa do wykonania, mało bolesna.

Zastosowanie: szczepienia, podawanie płynów, leków długo działających.

b) Iniekcja domięśniowa (i.m., intramuscularis)
Miejsce: mięśnie uda (np. mięsień czworogłowy) lub pośladków (np. u koni, psów).

Zalety: szybka absorpcja leku.

Uwaga: trzeba unikać naczyń i nerwów; niektóre leki mogą powodować ból lub martwicę.

c) Iniekcja dożylna (i.v., intravenosa)
Miejsce: żyły obwodowe – np. żyła odpiszczelowa (u psa), żyła szyjna zewnętrzna (u koni), żyła ogonowa (u myszy i szczurów).

Zastosowanie: podawanie płynów, leków działających szybko, narkoz, pobieranie krwi.

Wymaga większej wprawy i dobrej aseptyki.

d) Iniekcja dootrzewnowa (i.p., intraperitonealis)
Najczęściej u gryzoni laboratoryjnych.

Wykorzystywana do podawania leków i środków znieczulających w badaniach eksperymentalnych.

2. Pobieranie krwi u zwierząt
Pobieranie krwi jest nieodzownym elementem diagnostyki weterynaryjnej oraz badań naukowych. Prawidłowe wykonanie zależy od:

znajomości anatomii naczyń,

techniki,

doboru igły i strzykawki (rozmiar zależy od gatunku i wielkości zwierzęcia),

spokojnego unieruchomienia zwierzęcia.

Najczęściej wykorzystywane miejsca pobrania krwi:
Gatunek    Miejsce pobrania krwi
Pies/kot    żyła odpiszczelowa, żyła szyjna
Koń    żyła szyjna zewnętrzna
Świnia    żyła uszna, żyła ogonowa
Mysz/szczur    żyła ogonowa, zatoka oczodołowa, serce (tylko terminalnie)
Królik    żyła uszna, żyła szyjna
Bydło    żyła ogonowa, żyła szyjna zewnętrzna

3. Zasady bezpieczeństwa i dobrostanu
Znieczulenie i sedacja: niektóre procedury, zwłaszcza u małych gryzoni i ptaków, wymagają znieczulenia lub sedacji.

Aseptyka: każda iniekcja i pobranie krwi powinny być wykonywane z użyciem sterylnych narzędzi i rękawiczek.

Unieruchomienie zwierzęcia: w sposób bezpieczny, bez powodowania bólu; stosuje się ręczne unieruchomienie, koce, tuby lub specjalistyczne klatki.

Objętość pobieranej krwi: nie powinna przekraczać 10% objętości całkowitej krwi zwierzęcia bez odpowiedniego okresu rekonwalescencji.

Dokumentacja: każdy zabieg powinien być odnotowany, szczególnie w badaniach naukowych lub klinicznych.

4. Nowoczesne rozwiązania
Mikrosampling – pozwala na pobieranie bardzo małych objętości krwi (np. 10–20 µl) przy minimalnym stresie.

Systemy zamknięte – jak vacutainery – zapewniają większą higienę i bezpieczeństwo.

Trening behawioralny – szczególnie u psów i małp laboratoryjnych, może znacząco zmniejszyć stres podczas zabiegu.

Iniekcje i pobrania krwi u zwierząt to podstawowe, ale kluczowe procedury w weterynarii, nauce i hodowli. Ich prawidłowe wykonanie wymaga wiedzy, doświadczenia oraz empatii wobec zwierząt. Dbałość o technikę i dobrostan zwierzęcia przekłada się na bezpieczeństwo procedury oraz jakość uzyskanych wyników diagnostycznych lub naukowych.