Hiperglikemia: Co to jest, przyczyny, objawy i leczenie

Hiperglikemia to stan, w którym poziom glukozy (cukru) we krwi jest zbyt wysoki. Jest to jedno z kluczowych zaburzeń metabolicznych, które najczęściej występuje u osób z cukrzycą, choć może także wystąpić w innych sytuacjach, takich jak stres, infekcje czy przyjmowanie niektórych leków. Hiperglikemia nieleczona może prowadzić do poważnych powikłań, w tym uszkodzenia narządów, takich jak nerki, oczy, serce i układ nerwowy.

Przyczyny hiperglikemii

Hiperglikemia występuje, gdy organizm nie jest w stanie prawidłowo regulować poziomu glukozy we krwi. Istnieje wiele przyczyn, które mogą prowadzić do tego stanu:

1. Cukrzyca typu 1 i typu 2: U osób z cukrzycą organizm nie produkuje wystarczającej ilości insuliny (cukrzyca typu 1) lub nie jest w stanie skutecznie jej wykorzystać (cukrzyca typu 2), co prowadzi do podwyższenia poziomu glukozy we krwi.
2. Stres: Stres emocjonalny lub fizyczny może prowadzić do uwolnienia hormonów, takich jak kortyzol, które podnoszą poziom glukozy.
3. Choroby i infekcje: Infekcje, zwłaszcza te, które prowadzą do gorączki, mogą powodować wzrost poziomu cukru we krwi, ponieważ organizm uwalnia hormony stresowe, które zwiększają poziom glukozy.
4. Leki: Niektóre leki, takie jak sterydy, leki moczopędne czy leki na nadciśnienie, mogą prowadzić do wzrostu poziomu cukru.
5. Niewłaściwa dieta: Spożywanie nadmiernej ilości węglowodanów (zwłaszcza prostych cukrów) może prowadzić do szybkiego wzrostu poziomu glukozy we krwi.
6. Brak aktywności fizycznej: Brak ruchu może prowadzić do gromadzenia się nadmiaru glukozy w organizmie, ponieważ insulina działa skuteczniej w obecności aktywności fizycznej.

Objawy hiperglikemii

Hiperglikemia rozwija się stopniowo, a jej objawy mogą być trudne do zauważenia w początkowych stadiach. Do najczęstszych objawów należą:

• Częste oddawanie moczu (poliuria) – organizm stara się pozbyć nadmiaru glukozy poprzez mocz.
• Przesuszenie skóry i błon śluzowych – nadmiar glukozy prowadzi do odwodnienia.
• Zwiększone pragnienie (polidypsja) – organizm domaga się wody, aby zrekompensować utratę płynów.
• Znużenie i osłabienie – wysoki poziom glukozy uniemożliwia jej prawidłowe wykorzystanie przez komórki organizmu, co prowadzi do uczucia zmęczenia.
• Zaburzenia widzenia – wysoki poziom cukru we krwi może prowadzić do zaburzeń widzenia, ponieważ odwodnienie wpływa na soczewkę oka.
• Utrata masy ciała – w niektórych przypadkach organizm zaczyna spalać tkankę tłuszczową i mięśniową w wyniku braku dostępu do glukozy.

Diagnoza hiperglikemii

Aby rozpoznać hiperglikemię, lekarz przeprowadza odpowiednie badania. Najczęściej stosowane testy to:

1. Pomiar poziomu glukozy we krwi: Test wykonuje się na czczo, aby zmierzyć poziom glukozy w organizmie. Poziom glukozy powyżej 126 mg/dl na czczo może sugerować hiperglikemię.
2. Test tolerancji glukozy: Jest to badanie, w którym pacjent spożywa roztwór glukozy, a następnie mierzony jest poziom cukru w różnych odstępach czasu.
3. Hemoglobina glikowana (HbA1c): Jest to wskaźnik średniego poziomu glukozy we krwi w ciągu ostatnich trzech miesięcy. Wynik powyżej 6,5% może świadczyć o cukrzycy lub hiperglikemii.

Leczenie hiperglikemii

Leczenie hiperglikemii zależy od jej przyczyny. W przypadku osób z cukrzycą, leczenie polega na:

• Podawaniu insuliny lub leków doustnych: Pacjenci z cukrzycą typu 1 muszą stosować insulinę, podczas gdy osoby z cukrzycą typu 2 mogą korzystać z leków, które zwiększają wrażliwość organizmu na insulinę lub pomagają w produkcji insuliny.
• Zmiana diety: Osoby z hiperglikemią powinny unikać pokarmów o wysokiej zawartości cukru i tłuszczu. Dieta bogata w błonnik, warzywa, pełnoziarniste produkty i białko jest korzystna w utrzymaniu prawidłowego poziomu cukru.
• Regularna aktywność fizyczna: Ćwiczenia pomagają w regulacji poziomu cukru we krwi, ponieważ poprawiają wrażliwość na insulinę i pomagają w spalaniu nadmiaru glukozy.
• Kontrola stresu: Stres może podnosić poziom cukru, dlatego techniki relaksacyjne, takie jak joga, medytacja czy głębokie oddychanie, mogą pomóc w kontroli glukozy.
• Monitorowanie poziomu cukru: Osoby z cukrzycą powinny regularnie sprawdzać poziom cukru we krwi za pomocą glukometru, aby utrzymać go w bezpiecznym zakresie.

Komplikacje hiperglikemii

Długotrwała hiperglikemia może prowadzić do poważnych komplikacji zdrowotnych, w tym:

• Choroby serca – wysoki poziom cukru zwiększa ryzyko miażdżycy i chorób serca.
• Uszkodzenie nerek – przewlekła hiperglikemia może prowadzić do nefropatii cukrzycowej.
• Problemy ze wzrokiem – hiperglikemia uszkadza naczynia krwionośne w oku, co może prowadzić do retinopatii cukrzycowej.
• Neuropatia cukrzycowa – uszkodzenie nerwów, które może prowadzić do bólu, mrowienia lub utraty czucia.

Jak zapobiegać hiperglikemii?

Aby zapobiec hiperglikemii, ważne jest prowadzenie zdrowego stylu życia, który obejmuje:

1. Regularne badania poziomu glukozy we krwi, zwłaszcza dla osób z predyspozycjami do cukrzycy.
2. Zrównoważoną dietę, bogatą w białka, błonnik i zdrowe tłuszcze.
3. Regularną aktywność fizyczną, taką jak spacerowanie, pływanie czy jazda na rowerze.
4. Unikanie nadmiernego stresu i dbanie o zdrowie psychiczne.