Fotodermatoza

Fotodermatoza – kiedy słońce szkodzi skórze
* Czym jest fotodermatoza?

Fotodermatoza to ogólne określenie dla grupy chorób skóry, które są wywoływane lub nasilane przez ekspozycję na promieniowanie słoneczne, zwłaszcza promieniowanie ultrafioletowe (UV). Objawy pojawiają się zazwyczaj na odsłoniętych częściach ciała – takich jak twarz, szyja, dekolt, ramiona czy ręce – i mogą mieć różnorodną postać: od łagodnego zaczerwienienia po bolesne pęcherze, grudki, świąd czy łuszczenie się skóry.

Rodzaje fotodermatoz

* Fotodermatozy dzielimy na dwie główne grupy:

1. Endogenne (pierwotne) fotodermatozy

Wynikają z nieprawidłowej reakcji układu odpornościowego lub defektów metabolicznych. Do tej grupy należą m.in.:

Polimorficzna erupcja świetlna (PMLE) – najczęstsza forma fotodermatozy; objawia się swędzącą wysypką pojawiającą się kilka godzin lub dni po ekspozycji na słońce.

Lupus erythematosus (toczeń rumieniowaty) – choroba autoimmunologiczna, w której światło UV może wywołać zmiany skórne.

Porfirie – rzadka grupa zaburzeń metabolicznych, w których dochodzi do nadwrażliwości skóry na światło.

2. Egzogenne (wtórne) fotodermatozy

Są wywoływane przez działanie substancji chemicznych (np. leków, kosmetyków, ziół) w połączeniu z promieniowaniem UV. Przykłady to:

Fototoksyczność – uszkodzenie skóry podobne do oparzenia słonecznego, wywołane np. przez niektóre antybiotyki (np. tetracykliny) lub sok z limonki.

Fotoalergia – reakcja alergiczna na substancję aktywowaną promieniowaniem UV, częściej powodująca świąd i rumień.

Objawy fotodermatozy

* Najczęstsze objawy to:

- zaczerwienienie skóry,

- swędzenie i pieczenie,

- pęcherze lub grudki,

- złuszczanie naskórka,

- przebarwienia lub odbarwienia skóry.

* Objawy zwykle pojawiają się po ekspozycji na słońce i mogą utrzymywać się od kilku godzin do kilku dni.

Przyczyny i czynniki ryzyka

* Niektóre osoby są bardziej podatne na fotodermatozy z powodu:

- jasnej karnacji,

- chorób autoimmunologicznych,

- stosowania leków światłouczulających (np. niektóre diuretyki, antybiotyki, leki przeciwtrądzikowe),

- kontaktu z roślinami (np. barszcz Sosnowskiego, dziurawiec),

- predyspozycji genetycznych.

Diagnostyka

* Rozpoznanie fotodermatozy wymaga:

- dokładnego wywiadu lekarskiego (czy objawy pojawiają się po ekspozycji na słońce, czy pacjent przyjmuje leki, czy używa kosmetyków itp.),

- badania dermatologicznego,

- ewentualnych testów fotoalergicznych (fototesty i fotopatch testy),

- konsultacji specjalistycznych (np. reumatologicznej lub genetycznej przy podejrzeniu chorób układowych).

Leczenie i profilaktyka
Leczenie

Zależy od typu i nasilenia objawów. Może obejmować:

- kremy kortykosteroidowe – łagodzą stany zapalne,

- leki przeciwhistaminowe – redukują świąd,

- leki immunosupresyjne – w cięższych przypadkach (np. przy toczniu),

- fototerapia – w niektórych typach fotodermatoz, jako metoda odczulająca skórę na UV.

Profilaktyka

- Unikanie słońca – szczególnie w godzinach 10:00–16:00,

- Stosowanie filtrów UV – kremy z wysokim SPF (najlepiej 50+), także w dni pochmurne,

- Noszenie odzieży ochronnej – kapelusze z szerokim rondem, okulary przeciwsłoneczne, długie rękawy,

- Unikanie substancji światłouczulających – ziół (np. dziurawca), leków i kosmetyków zawierających fotoreaktywne składniki.

Fotodermatozy to schorzenia, które mogą znacznie pogorszyć jakość życia – zwłaszcza w okresie letnim. Ich leczenie bywa trudne i wymaga indywidualnego podejścia, jednak odpowiednia profilaktyka i świadomość zagrożeń pozwalają skutecznie ograniczyć ryzyko wystąpienia objawów. W przypadku podejrzenia fotodermatozy zawsze warto skonsultować się z dermatologiem, który dobierze odpowiednie leczenie i pomoże ustalić przyczynę dolegliwości.