DBS - neurostymulacja

Czym jest DBS?

DBS (ang. Deep Brain Stimulation), czyli głęboka stymulacja mózgu, to zaawansowana metoda leczenia niektórych chorób neurologicznych, polegająca na wszczepieniu elektrod do określonych struktur mózgu i dostarczaniu do nich impulsów elektrycznych. Te impulsy mają za zadanie modyfikować nieprawidłowe sygnały nerwowe i w efekcie łagodzić objawy choroby.

Metoda ta jest odwracalna, regulowana i indywidualnie dopasowywana, co czyni ją bezpieczną alternatywą dla tradycyjnych operacji neurochirurgicznych.

Zastosowanie DBS – kto może skorzystać?

Głęboka stymulacja mózgu jest stosowana u pacjentów, u których leczenie farmakologiczne przestaje być skuteczne lub powoduje poważne skutki uboczne. Najczęściej DBS stosuje się w leczeniu:

choroby Parkinsona – zmniejsza drżenie, sztywność mięśni i spowolnienie ruchowe,

dystonii – redukuje mimowolne ruchy i napięcia mięśni,

drżenia samoistnego (tremor essentialis) – poprawia precyzję ruchów,

epilepsji lekoopornej – zmniejsza częstotliwość napadów,

zespołu Tourette’a – ogranicza tiki i inne objawy,

depresji lekoopornej i zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych (OCD) – w ramach terapii eksperymentalnych.

Jak działa DBS?

DBS nie niszczy żadnych struktur mózgowych – zamiast tego moduluje aktywność elektryczną mózgu. Główne elementy systemu DBS to:

Elektrody – cienkie przewody umieszczane w określonym obszarze mózgu (np. jądro niskowzgórzowe – STN, wzgórze, jądro niskie).

Przewody przedłużające – łączą elektrody z neurostymulatorem.

Neurostymulator (tzw. "mózgowy rozrusznik") – urządzenie podobne do rozrusznika serca, umieszczane pod skórą w okolicy klatki piersiowej lub brzucha. Generuje impulsy elektryczne.

Lekarz może programować urządzenie, dostosowując częstotliwość, natężenie i czas impulsów – tak, aby optymalnie zmniejszyć objawy choroby i zminimalizować ewentualne działania niepożądane.

Przebieg zabiegu

Zabieg wszczepienia systemu DBS odbywa się w dwóch etapach:

Implantacja elektrod w mózgu:

wykonywana w znieczuleniu miejscowym,

pacjent często pozostaje przytomny, co pozwala lekarzom monitorować efekty stymulacji „na żywo”,

precyzję zapewniają techniki obrazowania (MRI, CT) oraz neuronawigacja.

Implantacja neurostymulatora:

wykonywana w znieczuleniu ogólnym,

urządzenie umieszczane pod skórą i podłączane do elektrod.

Cały zabieg trwa kilka godzin, a pacjent zwykle może wrócić do domu po kilku dniach hospitalizacji.

Zalety i skuteczność DBS

Odwracalność – elektrody można wyłączyć, przeprogramować lub w razie potrzeby usunąć.
Indywidualne dopasowanie – lekarz dostosowuje parametry urządzenia do potrzeb pacjenta.
Zmniejszenie objawów – wielu pacjentów osiąga znaczną poprawę jakości życia.
Zmniejszenie dawek leków – DBS często pozwala na ograniczenie farmakoterapii.

W chorobie Parkinsona DBS może:

Zredukować drżenia o 60–80%,

Umożliwić swobodniejsze poruszanie się,

Zmniejszyć wahania działania leków dopaminergicznych (tzw. fluktuacje).

Ryzyka i działania niepożądane

Jak każda procedura neurochirurgiczna, DBS wiąże się z pewnymi zagrożeniami:

infekcja,

krwawienie wewnątrzczaszkowe (rzadko),

przemieszczenie elektrod,

działanie niepożądane stymulacji (np. zaburzenia mowy, równowagi, nastroju – zwykle przemijające po zmianie ustawień).

Ważne jest też wsparcie psychologiczne i neuropsychologiczne – u niektórych pacjentów mogą pojawić się zmiany emocjonalne, np. wahania nastroju czy objawy depresyjne.

Przyszłość DBS

DBS stale się rozwija. Nowoczesne systemy umożliwiają:

zdalne monitorowanie i programowanie stymulacji,

stymulację zamkniętą (closed-loop DBS) – urządzenie „czyta” aktywność mózgu i reaguje w czasie rzeczywistym,

integrację z technologiami sztucznej inteligencji i uczenia maszynowego.

W przyszłości DBS może znaleźć zastosowanie również w leczeniu innych zaburzeń, takich jak:

uzależnienia,

zaburzenia lękowe,

ból przewlekły.

DBS to jedna z najbardziej obiecujących metod leczenia schorzeń neurologicznych, szczególnie tam, gdzie leki zawodzą. Dzięki niej pacjenci z chorobą Parkinsona, drżeniem, dystonią czy lekooporną depresją mogą odzyskać niezależność i poprawić jakość życia.

Choć nie jest to leczenie dla każdego i wiąże się z określonymi ryzykami, DBS stanowi ważny krok w stronę neuromodulacji jako przyszłości medycyny.