Choroba Perthesa

Choroba Perthesa (choroba Legga-Calvégo-Perthesa) to schorzenie ortopedyczne występujące głównie u dzieci w wieku od 4 do 10 lat. Polega na czasowym niedokrwieniu głowy kości udowej, co prowadzi do martwicy tkanki kostnej w tym obszarze. Z czasem martwa kość ulega przebudowie i regeneracji, jednak proces ten może trwać nawet kilka lat.

Przyczyny choroby Perthesa

Dokładna przyczyna nie jest znana, ale wiadomo, że kluczową rolę odgrywa zaburzenie ukrwienia głowy kości udowej.
Gdy dopływ krwi zostaje przerwany, komórki kostne obumierają, a struktura głowy kości staje się osłabiona i podatna na deformacje.

Czynniki sprzyjające wystąpieniu choroby to m.in.:

• urazy biodra, które mogą uszkodzić naczynia krwionośne
• zaburzenia krzepnięcia krwi
• choroby metaboliczne
• ekspozycja na dym tytoniowy (również bierne palenie)
• czynniki genetyczne i środowiskowe

Kogo dotyczy choroba Perthesa?

Choroba występuje 4–5 razy częściej u chłopców niż u dziewczynek, zwykle między 4. a 10. rokiem życia.
W około 10–15% przypadków dotyczy obu bioder, choć zwykle zmiany są jednostronne.

Początkowe objawy są często niecharakterystyczne, co może opóźniać rozpoznanie.

Najczęściej występują:

• ból biodra, uda lub kolana (często błędnie interpretowany jako problem z kolanem)
• utykanie lub niechęć do chodzenia
• ograniczony zakres ruchu w stawie biodrowym, szczególnie rotacji wewnętrznej
• zanik mięśni uda i pośladka po stronie chorej
• w zaawansowanych przypadkach – różnica długości kończyn

Choroba Perthesa przebiega w kilku fazach:

• Martwica – ustanie dopływu krwi do głowy kości udowej i obumarcie komórek kostnych
• Fragmentacja – rozpad martwej tkanki i zastępowanie jej nową kością
• Rekonstrukcja – odbudowa i modelowanie nowej tkanki kostnej
• Wygojenie – ustabilizowanie kształtu głowy kości udowej (może być prawidłowy lub zniekształcony)

Diagnozę stawia ortopeda na podstawie:

• badania klinicznego
• zdjęcia rentgenowskiego (RTG) miednicy – pokazuje zmiany w strukturze głowy kości udowej
• wczesne wykrycie możliwe jest dzięki rezonansowi magnetycznemu (MRI), który pokazuje niedokrwienie jeszcze przed widocznymi zmianami w RTG

Celem leczenia jest zachowanie kulistego kształtu głowy kości udowej i zapewnienie jej prawidłowego dopasowania do panewki stawu biodrowego.

Leczenie zachowawcze (nieoperacyjne):

• ograniczenie aktywności fizycznej i unikanie przeciążeń
• fizjoterapia – ćwiczenia zwiększające ruchomość biodra
• ortezy i opatrunki gipsowe – pomagają utrzymać prawidłowe ustawienie kończyny
• odciążanie kończyny (czasem za pomocą kul)

Leczenie operacyjne:

W przypadku zaawansowanych zmian lub deformacji głowy kości udowej stosuje się zabiegi chirurgiczne – np. osteotomię, która poprawia ustawienie głowy kości względem panewki.

Większość dzieci wraca do pełnej sprawności, ale wynik zależy od:

• wieku dziecka (im młodsze, tym lepsze rokowanie)
• stopnia zniekształcenia głowy kości
• szybkości rozpoczęcia leczenia

W niektórych przypadkach może dojść do trwałych deformacji i wczesnego rozwoju choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego (koksartrozy) w wieku dorosłym.

Choroba Perthesa to przejściowa, ale potencjalnie poważna choroba biodra u dzieci, prowadząca do jałowej martwicy głowy kości udowej.
Wczesne rozpoznanie, prawidłowa diagnostyka i kompleksowe leczenie pozwalają zapobiec deformacjom i przywrócić dziecku pełną sprawność.