Balizm

Balizm to rzadkie, neurologiczne zaburzenie ruchowe należące do grupy tzw. dyskinez hiperkinetycznych. Charakteryzuje się gwałtownymi, mimowolnymi, obszernymi i rzucającymi ruchami kończyn, głównie ramion i nóg. Najczęstszą postacią jest hemibalizm, czyli objawy występujące tylko po jednej stronie ciała – przeciwnej do ogniska uszkodzenia w mózgu.

Przyczyny

• Udar mózgu (najczęstsza przyczyna) – głównie uszkodzenie jądra niskowzgórzowego (subthalamicus), które jest częścią układu pozapiramidowego regulującego ruchy.
• Inne przyczyny: urazy czaszkowo-mózgowe, nowotwory, infekcje ośrodkowego układu nerwowego, hiperglikemia nieketonowa (szczególnie u chorych na cukrzycę), choroby zapalne lub demielinizacyjne.

Objawy

• Gwałtowne, zamaszyste ruchy kończyn (szczególnie górnych), które są mimowolne i trudne do opanowania.
• Ruchy nasilają się podczas aktywności i znikają lub zmniejszają się w czasie snu.
• Często towarzyszy im duży dyskomfort psychiczny i ograniczenia w codziennym funkcjonowaniu.

Diagnozowanie

• Badanie neurologiczne – ocena charakteru ruchów.
• Obrazowanie mózgu (MRI, CT) – lokalizacja uszkodzenia, zwykle w jądrze niskowzgórzowym.
• Badania metaboliczne (glikemia, elektrolity), zwłaszcza u osób z cukrzycą.

Leczenie

• Leczenie przyczynowe (np. terapia udaru, unormowanie poziomu cukru).
• Farmakoterapia objawowa:
• • leki blokujące receptory dopaminowe (np. haloperydol, risperidon),
  • tetrabenazyna – obniża poziom dopaminy,
  • benzodiazepiny w celu uspokojenia.
• W ciężkich lub przewlekłych przypadkach możliwe zastosowanie głębokiej stymulacji mózgu (DBS).

Powikłania

• Ryzyko urazów na skutek niekontrolowanych ruchów.
• Zaburzenia lękowe lub depresyjne wynikające z przewlekłego stresu.
• Wtórne zmiany ortopedyczne (np. przeciążenia stawów).

Występowanie

• Choroba bardzo rzadka.
• Najczęściej dotyka osób w starszym wieku, po przebytych udarach.
• Hemibalizm (jednostronna forma) dominuje – obustronny balizm jest skrajnie rzadki.

Ciekawostki

• Balizm jest jednym z nielicznych ruchów mimowolnych, które mogą ustąpić samoistnie.
• Może być pierwszym objawem hiperglikemii u osób z nierozpoznaną cukrzycą typu 2.
• Czasem balizm mylony jest z pląsawicą, choć różni się znacznie dynamiką i zakresem ruchów.