Ameboza
Tags
choroba pasożytnicza Ameboza
Ameboza (zwana również pełzakowicą, łac. amoebiasis) to choroba pasożytnicza wywoływana przez pierwotniaki z rodzaju Entamoeba, w szczególności przez Entamoeba histolytica. Schorzenie to dotyka głównie przewodu pokarmowego, wywołując zapalenie jelita grubego, ale może również prowadzić do poważnych powikłań, takich jak ropień wątroby. Ameboza występuje głównie w regionach tropikalnych i subtropikalnych, gdzie panują słabe warunki sanitarne, jednakże przypadki tej choroby mogą wystąpić również w innych częściach świata, zwłaszcza wśród podróżnych.


Ameboza rozwija się na skutek zakażenia pierwotniakiem Entamoeba histolytica, który może przenikać do organizmu człowieka poprzez:
  1. Spożycie skażonej wody lub żywności, zawierającej cysty pierwotniaka, które są odporne na niekorzystne warunki środowiskowe.
  2. Kontakt z zakażonymi powierzchniami lub skażonymi rękami (zwykle w wyniku kontaktu z fekaliami osób zakażonych).
  3. Bliski kontakt z osobą zakażoną, zwłaszcza poprzez kontakty seksualne, szczególnie drogą analno-oralną.
  4. Zakażenie odbywa się głównie w wyniku połknięcia cyst pierwotniaka, które przechodzą przez układ pokarmowy, a następnie w jelicie grubym przekształcają się w formy inwazyjne (trofozoity). Te z kolei mogą powodować zapalenie błony śluzowej jelita, prowadząc do uszkodzeń tkanek, a w niektórych przypadkach przenikają do innych organów, takich jak wątroba.


Ameboza może mieć zróżnicowany przebieg kliniczny – od łagodnych, często bezobjawowych przypadków po ciężkie stany zagrażające życiu. Wyróżnia się dwie główne formy choroby:
  1. Jelitowa ameboza – najczęściej występująca postać:
  • Bóle brzucha,
  1. Biegunka, często z domieszką śluzu i krwi (tzw. pełzakowica czerwonkowa),
  • Gorączka (choć rzadziej),
  • Osłabienie i utrata masy ciała,
  • Wzdęcia oraz uczucie pełności w brzuchu.
     2. Pozajelitowa ameboza – najczęstsze powikłanie to amebowy ropień wątroby:
  • Ból w prawym górnym kwadrancie brzucha (może promieniować do prawego barku),
  • Gorączka,
  • Nudności i wymioty,
  • W niektórych przypadkach może dojść do perforacji ropnia i zapalenia otrzewnej, co stanowi stan zagrożenia życia.
  • W przypadkach przewlekłych, ameboza może prowadzić do nawracających objawów zapalenia jelit, a także wywołać ciężkie stany wyniszczenia organizmu.


Rozpoznanie amebozy opiera się na kombinacji wywiadu medycznego, badań laboratoryjnych oraz obrazowych. Do najważniejszych metod diagnostycznych należą:
  1. Badanie kału: Analiza kału pod kątem obecności cyst lub trofozoitów Entamoeba histolytica. Badanie może wymagać kilku próbek z różnych dni, gdyż pierwotniak wydalany jest z kałem nieregularnie.
  2. Testy serologiczne: Badanie krwi na obecność przeciwciał przeciwko E. histolytica może być pomocne, zwłaszcza w przypadkach pozajelitowych.
  3. Kolonoskopia: W przypadku podejrzenia pełzakowicy jelitowej, kolonoskopia może uwidocznić owrzodzenia w błonie śluzowej jelita.
  4. Badania obrazowe: Wykorzystuje się USG, tomografię komputerową (CT) lub rezonans magnetyczny (MRI), aby ocenić stan narządów wewnętrznych, zwłaszcza w przypadku podejrzenia ropnia wątroby.


Leczenie amebozy polega na zastosowaniu leków przeciwpasożytniczych, które mają na celu eliminację pierwotniaka z organizmu. Do najczęściej stosowanych leków należą:
  1. Metronidazol: Lek pierwszego wyboru w leczeniu pełzakowicy, który skutecznie zwalcza zarówno formy inwazyjne (trofozoity), jak i te znajdujące się poza jelitami. Stosuje się go szczególnie w przypadku amebowego ropnia wątroby.
  2. Paromomycyna lub diloksanid: Te leki stosuje się jako uzupełnienie leczenia, aby zlikwidować cysty pierwotniaka w jelitach i zapobiec nawrotom zakażenia.
  3. Odprowadzanie ropnia: W ciężkich przypadkach pozajelitowych, takich jak ropień wątroby, może być konieczne odprowadzenie ropy przez drenaż chirurgiczny lub aspirację igłową.
  4. Oprócz leczenia farmakologicznego, ważne jest także dbanie o higienę i poprawę warunków sanitarnych, zwłaszcza w regionach o podwyższonym ryzyku zakażenia.


Zapobieganie amebozie obejmuje:
  1. Stosowanie odpowiednich praktyk higienicznych, takich jak regularne mycie rąk, zwłaszcza po skorzystaniu z toalety i przed jedzeniem.
  2. Unikanie spożywania nieprzegotowanej wody w regionach, gdzie jakość wody pitnej jest wątpliwa.
  3. Spożywanie żywności z pewnych źródeł i unikanie jedzenia surowych lub niedokładnie ugotowanych potraw w krajach o niskim standardzie higieny.
  4. Używanie filtrów do wody lub picie wyłącznie butelkowanej wody w podróży.


Większość przypadków amebozy jelitowej jest łagodna i dobrze reaguje na leczenie. W przypadku powikłań pozajelitowych, takich jak ropień wątroby, rokowanie zależy od wczesnej diagnozy i skutecznego leczenia. Nieleczona ameboza może prowadzić do poważnych powikłań, w tym do perforacji jelit, zapalenia otrzewnej, a nawet zgonu.


Ameboza to choroba pasożytnicza wywołana przez pierwotniaka Entamoeba histolytica, która najczęściej atakuje jelito grube, prowadząc do zapalenia jelit, a w niektórych przypadkach do powikłań pozajelitowych, takich jak ropień wątroby. Schorzenie to jest szczególnie powszechne w regionach o niskim poziomie higieny, jednak dzięki odpowiedniej diagnostyce i leczeniu większość przypadków można skutecznie wyleczyć. Kluczowe znaczenie w zapobieganiu amebozy mają odpowiednie warunki sanitarne oraz edukacja w zakresie higieny osobistej.