Urządzenia diagnostyczne w gabinecie: pulsoksymetry i termometry bezdotykowe

W codziennej praktyce medycznej szybkie i nieinwazyjne pomiary parametrów życiowych są kluczowe dla skutecznej diagnostyki oraz monitorowania stanu pacjenta. Nowoczesne gabinety lekarskie i pielęgniarskie są coraz częściej wyposażone w szybkie urządzenia diagnostyczne, które umożliwiają ocenę kluczowych parametrów życiowych już w trakcie badania wstępnego. Dwa z nich – pulsoksymetr i bezdotykowy termometr na podczerwień – stały się standardem w opiece podstawowej, medycynie rodzinnej, pediatrii oraz opiece domowej.

Czym jest pulsoksymetr?
Pulsoksymetr to urządzenie monitorujące:

- Saturację hemoglobiny tlenem (SpO₂) – wyrażoną w procentach,

- Częstość tętna (HR).

- Pomiar oparty jest na zasadzie spektrofotometrii – urządzenie emituje światło o dwóch długościach fali (czerwona i podczerwona), które przechodzi przez tkanki (najczęściej palec lub płatek ucha), analizując stopień absorpcji światła przez natlenowaną i odtlenowaną hemoglobinę.

Wskazania kliniczne
- Monitorowanie pacjentów z chorobami układu oddechowego (POChP, astma, COVID-19),

- Ostra niewydolność oddechowa,

- Ocena stanu pacjentów po zabiegach chirurgicznych lub anestezji,

- U noworodków i dzieci (np. podejrzenie bezdechu, infekcje dróg oddechowych),

- Wstępna ocena przy duszności, sinicy, spadku saturacji,

 -W opiece domowej, zwłaszcza u pacjentów z ryzykiem hipoksji.

Zakresy norm i interpretacja wyników
- ≥ 95% SpO₂ – prawidłowe natlenowanie (u osób zdrowych),

 90–94% SpO₂ – stan pośredni, wymaga obserwacji, 

- < 90% SpO₂ – hipoksemia, wskazanie do pilnej interwencji.

Ograniczenia i możliwe błędy pomiaru
- Niskie temperatury (skurcz naczyń),

- Lakier na paznokciach, henna, sztuczne paznokcie,

- Niska perfuzja obwodowa (wstrząs, hipotermia),

- Ruch pacjenta, artefakty mechaniczne.

Zasada działania
Termometry bezdotykowe (na podczerwień) mierzą promieniowanie cieplne emitowane przez ciało – najczęściej czoło lub skroń. Wynik uzyskiwany jest w ciągu 1–2 sekund, co czyni te urządzenia wyjątkowo przydatnymi w warunkach ambulatoryjnych, zwłaszcza u dzieci i w okresach wzmożonych zachorowań zakaźnych.

Zastosowania kliniczne
- Wstępny przesiew temperaturowy w izbach przyjęć i POZ,

- Diagnostyka gorączki u dzieci i dorosłych,

- Opieka nad niemowlętami i osobami starszymi,

- Badania w placówkach oświatowych, zakładach pracy, punktach szczepień.

Zalety termometrów bezdotykowych
- Bezinwazyjność i higiena – brak kontaktu z ciałem,

- Szybkość pomiaru – 1–2 sekundy,

- Redukcja ryzyka zakażeń krzyżowych, zwłaszcza w kontekście chorób infekcyjnych.

Ograniczenia
- Niższa dokładność w porównaniu z pomiarem rektalnym lub oralnym,

- Pomiar może być zakłócony przez:

- Pot lub wilgoć na skórze,

- Ekspozycję na zimno lub gorąco,

- Nieprawidłową odległość lub kąt pomiaru.

Praktyczne zalecenia stosowania
- Pulsoksymetr  -  Warto używać rutynowo u pacjentów z dusznością, POChP, COVID-19, a także przed i po tlenoterapii
- Termometr IR  -  Zalecany w przesiewie infekcji, pediatrii, opiece domowej i geriatrii – przy zachowaniu odpowiednich warunków pomiaru

Ważne: każde odchylenie od normy powinno być potwierdzone innymi metodami, np. pomiarem temperatury klasycznym termometrem lub gazometrią krwi tętniczej w przypadku spadku saturacji.

Pulsoksymetry i termometry bezdotykowe to proste, szybkie i nieinwazyjne narzędzia diagnostyczne o dużym znaczeniu w praktyce ambulatoryjnej i domowej. Ich skuteczność zależy od prawidłowego użytkowania i znajomości ograniczeń. Uzupełniając klasyczne badanie podmiotowe i przedmiotowe, pozwalają na szybsze rozpoznanie stanów zagrożenia życia, ocenę postępów leczenia i lepsze monitorowanie pacjentów przewlekle chorych.