Udrażnianie kanalików łzowych – przyczyny, objawy i metody leczenia

Zdrowie naszych oczu to nie tylko kwestia ostrości widzenia. Równie istotne jest prawidłowe działanie aparatu łzowego, który odpowiada za nawilżanie i ochronę powierzchni oka. Kluczową jego częścią są kanaliki łzowe – cienkie przewody odprowadzające nadmiar łez z oka do jamy nosowej. Ich niedrożność, choć często bagatelizowana, może prowadzić do uciążliwych objawów i poważnych powikłań.

Rola kanalików łzowych i przyczyny niedrożności

Łzy, produkowane przez gruczoł łzowy, nawilżają, oczyszczają i chronią powierzchnię oka. Ich nadmiar odpływa przez punkty łzowe, kanaliki górny i dolny, woreczek łzowy i przewód nosowo-łzowy do jamy nosowej. Gdy którakolwiek z tych struktur zostaje zablokowana, łzy gromadzą się, powodując przewlekłe łzawienie, podrażnienia i stany zapalne. Niedrożność może być wrodzona (częsta u niemowląt) lub nabyta – związana z wiekiem, infekcjami, urazami lub zmianami anatomicznymi. Najczęściej występuje u osób po 50. roku życia.

Objawy i diagnostyka

Typowymi objawami niedrożności są:

• Przewlekłe łzawienie (niezwiązane z emocjami),
• Podrażnienie, pieczenie i zaczerwienienie oka,
• Wydzielina ropna,
• Uczucie „pełnego oka”,
• Obrzęk przy wewnętrznym kąciku oka,
• Nawracające zapalenia spojówek lub woreczka łzowego.

U dzieci objawy pojawiają się już w pierwszych tygodniach życia. Często dochodzi do zalegania wydzieliny, której nie udaje się usunąć mimo leczenia kroplami. Rozpoznanie opiera się na badaniu okulistycznym. Stosuje się m.in. test fluoresceinowy (obserwacja odpływu barwnika), płukanie kanalików, a w trudniejszych przypadkach – badania obrazowe lub endoskopowe.

Jak wygląda leczenie? Leczenie dobiera się indywidualnie – w zależności od wieku pacjenta i stopnia niedrożności.

U dzieci:

U niemowląt niedrożność często ustępuje samoistnie w pierwszym roku życia. W tym czasie stosuje się:

• Masaż woreczka łzowego – wykonywany przez rodziców zgodnie z instrukcją lekarza.
• Sondowanie – jeśli masaż nie przynosi efektów, okulista wprowadza cienką sondę, która mechanicznie udrażnia przewód. Zabieg trwa kilka minut i zwykle jest bardzo skuteczny.

U dorosłych:

W przypadku dorosłych leczenie jest bardziej złożone:

• Płukanie kanalików łzowych – stosowane przy częściowym zatkaniu.
• Intubacja silikonowa – cienkie rurki utrzymujące drożność kanalików przez kilka tygodni.
• Dakryocystorhinostomia (DCR) – chirurgiczne utworzenie nowej drogi odpływu łez do jamy nosowej. Może być wykonana zewnętrznie (z nacięciem skóry) lub endoskopowo (przez nos, bez blizn).
• Zabieg DCR ma wysoką skuteczność (nawet 95%) i jest najczęściej stosowany przy trwałym zatkaniu przewodu nosowo-łzowego.

Niedrożność kanalików łzowych to dolegliwość, która może znacząco wpłynąć na komfort życia. Przewlekłe łzawienie, nawracające infekcje i podrażnienia oka to sygnały, których nie należy ignorować. Dzięki odpowiedniej diagnozie i skutecznym metodom leczenia – od masażu i sondowania u dzieci po chirurgię endoskopową u dorosłych – można skutecznie przywrócić prawidłowy odpływ łez. Jeśli zauważasz u siebie lub dziecka objawy mogące świadczyć o niedrożności dróg łzowych, warto skonsultować się z okulistą. Wczesna interwencja może zapobiec powikłaniom i szybko poprawić komfort widzenia.