Strzykawki medyczne - jakie mamy rodzaje?

Strzykawki medyczne są podstawowym narzędziem w diagnostyce i leczeniu, używanym zarówno w placówkach ochrony zdrowia, jak i w opiece domowej. Choć mogą wydawać się proste, występują w wielu wariantach, dostosowanych do konkretnych zastosowań. Wybór odpowiedniego rodzaju strzykawki ma kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa pacjenta i skuteczności podania leku.

Budowa strzykawki
Typowa strzykawka składa się z trzech głównych elementów:

Cylinder (tłok) – przezroczysty zbiornik z podziałką,

Tłok z uszczelką – umożliwia zasysanie i wstrzykiwanie cieczy,

Końcówka (stożek Luer) – miejsce, do którego mocowana jest igła lub inny sprzęt (np. dren).

W zależności od przeznaczenia, strzykawki mogą się różnić pod względem objętości, kształtu końcówki, materiału wykonania czy obecności dodatkowych funkcji (np. mechanizmu bezpieczeństwa).

Rodzaje strzykawek medycznych
1. Ze względu na objętość
Strzykawki są dostępne w wielu pojemnościach – od bardzo małych do dużych:

1 ml – do precyzyjnego podawania małych dawek, np. insuliny,

2–5 ml – najczęściej stosowane w codziennej praktyce (np. szczepienia, leki domięśniowe),

10–20 ml – przy większych objętościach leków, dożylnie lub domięśniowo,

50–100 ml – wykorzystywane np. w żywieniu dojelitowym lub odsysaniu.

2. Ze względu na typ końcówki
Luer-Lock – końcówka z gwintem; igła „wkręcana” – bardziej stabilna, używana np. w anestezjologii.

Luer-Slip (standardowa) – igła nasuwana na końcówkę; szybsze, ale mniej stabilne połączenie.

Eccentric tip – przesunięta końcówka, ułatwiająca wstrzyknięcia przy dużych strzykawkach.

Catheter tip – końcówka stożkowa, bez gwintu; używana do podłączania drenów, cewników, sond.

3. Ze względu na zastosowanie
Jednorazowe strzykawki – najpowszechniejsze, do jednorazowego użycia. Higieniczne, bezpieczne.

Strzykawki insulinowe – bardzo cienkie igły i dokładna podziałka (w jednostkach insuliny); pojemność zwykle 0,3–1 ml.

Strzykawki tuberkulinowe (TB) – do testów skórnych i małych dawek leków; cienka igła, wysoka precyzja.

Strzykawki do pompy infuzyjnej – specjalnie zaprojektowane do współpracy z pompami dożylnego podawania leków.

Strzykawki z zabezpieczeniem igły – wyposażone w mechanizm chroniący przed zakłuciem po użyciu (ważne w szpitalach).

4. Strzykawki specjalistyczne
Do karmienia przez sondę – z szeroką końcówką i bez igły; do karmienia niemowląt lub pacjentów z dysfagią.

Strzykawki do aspiracji – stosowane np. w stomatologii i zabiegach odsysających płyny.

Automatyczne strzykawki weterynaryjne – do wielokrotnego użytku, często z możliwością regulacji dawki.

Materiał wykonania
Większość nowoczesnych strzykawek produkowana jest z plastiku (polipropylen), co umożliwia sterylizację i łatwe utylizowanie. W przeszłości stosowano także strzykawki szklane, które wymagały sterylizacji po każdym użyciu – dziś są rzadkością i stosowane głównie w laboratoriach.

Wybór odpowiedniego rodzaju strzykawki zależy od wielu czynników: rodzaju leku, drogi podania, wymaganej precyzji oraz środowiska pracy (np. szpital, dom). Mimo że na pierwszy rzut oka wszystkie strzykawki wyglądają podobnie, ich różnorodność pozwala na dokładne dopasowanie do konkretnej procedury medycznej.

Właściwe stosowanie strzykawek, zgodnie z przeznaczeniem i zasadami aseptyki, jest kluczowe dla bezpieczeństwa pacjenta i skuteczności terapii.