Hiperbilirubinemia – co oznacza podwyższony poziom bilirubiny we krwi?

Hiperbilirubinemia to medyczny termin określający zwiększone stężenie bilirubiny we krwi. Choć brzmi groźnie, nie zawsze oznacza poważną chorobę – jednak jej obecność wymaga diagnozy, ponieważ może być objawem zaburzeń funkcjonowania wątroby, dróg żółciowych lub procesów krwiotwórczych.

Bilirubina to żółtopomarańczowy barwnik powstający w wyniku rozpadu hemoglobiny – białka obecnego w czerwonych krwinkach. W warunkach fizjologicznych jest przetwarzana w wątrobie i wydalana z organizmu z żółcią przez przewód pokarmowy.

Wyróżniamy dwa główne typy bilirubiny:

• Bilirubina niesprzężona (wolna) – powstaje w wyniku rozpadu krwinek i krąży we krwi związana z albuminami. Nie jest rozpuszczalna w wodzie.
• Bilirubina sprzężona (związana) – przetworzona przez wątrobę, rozpuszczalna w wodzie, wydalana do żółci.

Kiedy mówimy o hiperbilirubinemii?

O hiperbilirubinemii mówimy, gdy stężenie bilirubiny całkowitej we krwi przekracza normę:

• Norma: ok. 0,3–1,2 mg/dl (5–21 µmol/l)
• Wartości wyższe mogą świadczyć o nieprawidłowościach w wątrobie, drogach żółciowych, a także o zwiększonym rozpadzie erytrocytów.

Przyczyny hiperbilirubinemii

Hiperbilirubinemia może mieć różne przyczyny, które klasyfikujemy na trzy główne grupy:

1. Przedwątrobowa (nadmierna produkcja bilirubiny)

• Hemoliza (rozpad czerwonych krwinek), np. w niedokrwistości hemolitycznej
• Talasemia, anemia sierpowata
• Reakcje autoimmunologiczne lub polekowe

2. Wątrobowa (zaburzenia przetwarzania bilirubiny w wątrobie)

• Wirusowe zapalenie wątroby (np. WZW B, C)
• Marskość wątroby
• Choroba Wilsona
• Zespół Gilberta (łagodna, genetyczna postać hiperbilirubinemii niesprzężonej)
• Uszkodzenia toksyczne (np. przez alkohol, leki)

3. Pozawątrobowa (zaburzenia odpływu żółci)

• Kamica żółciowa
• Guzy trzustki lub dróg żółciowych
• Zwężenia przewodów żółciowych
• Zapalenie dróg żółciowych

Hiperbilirubinemia u noworodków

To bardzo częsty stan fizjologiczny u noworodków, zwłaszcza w pierwszym tygodniu życia – tzw. żółtaczka noworodkowa. Związana jest z niedojrzałością wątroby i szybkim rozpadem krwinek płodowych. Zwykle ustępuje samoistnie, ale w cięższych przypadkach może wymagać fototerapii.

Objawy i diagnostyka

Objawy:

• Żółtawe zabarwienie skóry i białek oczu (żółtaczka)
• Zmęczenie, osłabienie
• Ciemne zabarwienie moczu
• Jasne, odbarwione stolce
• Świąd skóry (w przypadku cholestazy)

Diagnostyka:

• Badanie poziomu bilirubiny całkowitej i frakcji
• Morfologia krwi
• Próby wątrobowe (ALT, AST, ALP, GGTP)
• USG jamy brzusznej
• Badania wirusologiczne, genetyczne, immunologiczne

Leczenie

Leczenie zależy od przyczyny. Może obejmować:

• Leczenie chorób wątroby (np. antywirusowe, przeciwzapalne)
• Usunięcie przeszkód w odpływie żółci (np. kamieni)
• Leczenie przyczyn hemolizy
• W przypadku Zespołu Gilberta leczenie nie jest zwykle konieczne

Hiperbilirubinemia to nie choroba, a objaw, który może wskazywać na szereg różnych problemów zdrowotnych – od łagodnych po bardzo poważne. Dlatego zawsze wymaga dokładnej diagnostyki. Wczesne rozpoznanie i leczenie podstawowej przyczyny może zapobiec groźnym powikłaniom, takim jak niewydolność wątroby czy trwałe uszkodzenie dróg żółciowych.