Hepatomegalia – powiększona wątroba: objaw, a nie choroba

Hepatomegalia to medyczne określenie powiększenia wątroby, czyli stanu, w którym narząd ten przekracza swoje normalne rozmiary. Nie jest to choroba sama w sobie, lecz objaw różnych schorzeń, które mogą mieć charakter łagodny lub zagrażający życiu.

 

Wątroba to jeden z największych i najważniejszych narządów w ciele człowieka – odpowiada m.in. za metabolizm, detoksykację, produkcję żółci i magazynowanie składników odżywczych. U zdrowej osoby dorosłej waży około 1,2–1,5 kg i nie wystaje spod łuku żebrowego.

 

Mówimy o hepatomegalii, gdy wątroba:

  • Ma powiększone wymiary w badaniu obrazowym (np. USG),
  • Jest wyczuwalna poniżej łuku żebrowego (więcej niż 2–3 cm),
  • Sprawia dolegliwości bólowe przy palpacji (dotyku).

 

Najczęstsze przyczyny powiększenia wątroby

 

Hepatomegalia może mieć różne podłoże – infekcyjne, metaboliczne, nowotworowe, toksyczne lub zastoinowe.

Choroby wątroby:

  • Wirusowe zapalenie wątroby (A, B, C)
  • Stłuszczenie wątroby (NAFLD – niealkoholowa choroba stłuszczeniowa wątroby)
  • Alkoholowe zapalenie wątroby
  • Marskość wątroby – w zaawansowanych przypadkach

 

Choroby serca i krążenia:

  • Niewydolność serca (zastój krwi w wątrobie)
  • Nadciśnienie wrotne
  • Zespół Budda-Chiariego (zakrzepica żył wątrobowych)

 

Choroby nowotworowe:

  • Pierwotny rak wątroby (HCC)
  • Przerzuty do wątroby z innych narządów (jelito grube, żołądek, trzustka)
  • Chłoniaki i białaczki

 

Infekcje i choroby ogólnoustrojowe:

  • Mononukleoza zakaźna (EBV)
  • Malaria, toksoplazmoza, leiszmanioza
  • Sepsa i infekcje bakteryjne

 

Choroby metaboliczne i genetyczne:

  • Hemochromatoza (nadmiar żelaza)
  • Choroba Wilsona (nadmiar miedzi)
  • Glikogenozy
  • Amyloidoza

 

Objawy hepatomegalii

 

Wielu pacjentów nie odczuwa żadnych objawów, zwłaszcza we wczesnym stadium. Jednak gdy wątroba powiększa się znacznie lub szybko, mogą wystąpić:

  • Uczucie dyskomfortu lub ucisku w prawym podżebrzu
  • Wzdęcia, uczucie pełności
  • Ból w jamie brzusznej
  • Mdłości, brak apetytu
  • Żółtaczka (zażółcenie skóry i oczu)
  • Ciemny mocz, jasne stolce
  • Utrata masy ciała (w chorobach nowotworowych)

 

Diagnostyka hepatomegalii

Rozpoznanie zaczyna się od wywiadu i badania fizykalnego, a następnie lekarz zleca dodatkowe badania:

 

Badania laboratoryjne:

  • Próby wątrobowe (ALT, AST, ALP, GGTP, bilirubina)
  • Morfologia krwi
  • Marker zapalenia (CRP, OB)
  • Markery nowotworowe (AFP)
  • Serologia wirusowa (HBV, HCV)

 

Badania obrazowe:

  • USG jamy brzusznej – podstawowe i nieinwazyjne
  • Tomografia komputerowa (TK)
  • Rezonans magnetyczny (MRI)
  • Elastografia (ocena stopnia zwłóknienia)

W niektórych przypadkach konieczna może być biopsja wątroby, szczególnie przy podejrzeniu choroby przewlekłej lub nowotworu.

 

Leczenie hepatomegalii

Leczenie zależy wyłącznie od przyczyny hepatomegalii. To objaw, nie choroba, dlatego kluczowe jest ustalenie źródła problemu:

  • Leczenie infekcji – np. wirusowego zapalenia wątroby (leki przeciwwirusowe)
  • Odstawienie alkoholu w przypadku uszkodzenia toksycznego
  • Redukcja masy ciała i zmiana stylu życia w stłuszczeniu wątroby
  • Leczenie nowotworów – chemioterapia, chirurgia, terapia celowana
  • Leczenie niewydolności serca – poprawa krążenia

 

Czy hepatomegalia może się cofnąć?

 

Tak – jeśli przyczyna jest odwracalna, np. stłuszczenie wątroby, zapalenie wirusowe, infekcja czy zastój. Kluczowe są:

  • wczesna diagnoza,
  • leczenie choroby podstawowej,
  • zmiana stylu życia (dieta, ograniczenie alkoholu, aktywność fizyczna).

Hepatomegalia to medyczne określenie powiększenia wątroby, czyli stanu, w którym narząd ten przekracza swoje normalne rozmiary. Nie jest to choroba sama w sobie, lecz objaw różnych schorzeń, które mogą mieć charakter łagodny lub zagrażający życiu.