Halluksy (paluch koślawy) – bolesna deformacja stopy, której nie warto ignorować

Halluksy, znane też jako paluchy koślawe, to jedna z najczęstszych deformacji stóp, która dotyczy głównie kobiet. Choć początkowo mogą być jedynie defektem estetycznym, z czasem prowadzą do bólu, trudności w chodzeniu i poważnych problemów ortopedycznych. Wczesne rozpoznanie i odpowiednie leczenie mogą znacząco poprawić komfort życia i zapobiec operacji.

Halluks (łac. hallux valgus) to deformacja stawu śródstopno-paliczkowego palucha (czyli dużego palca u nogi), polegająca na jego odchyleniu na zewnątrz, czyli w stronę pozostałych palców. Jednocześnie pierwsza kość śródstopia odchyla się w przeciwnym kierunku (do wewnątrz stopy), co powoduje powstanie charakterystycznego guza po wewnętrznej stronie stopy.

Kto jest narażony na halluksy?

• Kobiety – aż 90% przypadków dotyczy kobiet, głównie z powodu noszenia obuwia na wysokim obcasie i z wąskimi czubkami.
• Osoby z predyspozycjami genetycznymi – halluksy często występują rodzinnie.
• Osoby z płaskostopiem, wiotkością więzadeł lub reumatoidalnym zapaleniem stawów.
• Sportowcy – zwłaszcza baletnice, biegacze, piłkarze.

Objawy halluksów

• Odchylenie dużego palca ku pozostałym palcom
• Bolesny guz przy stawie palucha (często zaczerwieniony, opuchnięty)
• Ból podczas chodzenia i noszenia butów
• Ograniczona ruchomość palucha
• Modzele i odciski na przodostopiu
• Deformacje sąsiednich palców (np. palce młotkowate)

Przyczyny powstawania halluksów

• Noszenie niewłaściwego obuwia – wąskie noski, wysokie obcasy
• Genetyka – dziedziczna skłonność do deformacji stóp
• Nieprawidłowy rozkład obciążeń stopy
• Choroby stawów (np. RZS)
• Osłabienie mięśni i więzadeł stopy
• Przewlekłe przeciążenie przodostopia

Leczenie halluksów

1. Leczenie zachowawcze (we wczesnym stadium)

• Noszenie odpowiedniego obuwia – szerokie noski, niskie obcasy
• Wkładki ortopedyczne – pomagają rozłożyć ciężar ciała równomiernie
• Separatory palców, ortezy i opaski korygujące
• Ćwiczenia wzmacniające mięśnie stopy
• Fizjoterapia – masaże, ultradźwięki, ćwiczenia
• Leki przeciwbólowe i przeciwzapalne (np. ibuprofen)

2. Leczenie chirurgiczne (gdy ból jest silny lub deformacja zaawansowana)

• Istnieje wiele technik operacyjnych – wybór zależy od stopnia zaawansowania deformacji
• Często stosuje się osteotomię – chirurgiczne przecięcie i ustawienie kości w prawidłowej pozycji
• Po operacji wymagane jest noszenie specjalnego obuwia ortopedycznego przez kilka tygodni
• Rehabilitacja pooperacyjna jest kluczowa dla powrotu do sprawności

Czy halluksy można wyleczyć bez operacji?

W bardzo wczesnym stadium, gdy deformacja jest niewielka, można zatrzymać jej postęp lub złagodzić objawy za pomocą wkładek, ćwiczeń i zmiany obuwia. Jednak istniejące już deformacje nie cofną się samodzielnie, dlatego u wielu pacjentów w późniejszym etapie konieczna jest interwencja chirurgiczna.

Jak zapobiegać halluksom?

• Noś wygodne buty – szerokie w palcach, z niskim obcasem (max 3–4 cm)
• Unikaj butów na wysokich obcasach przez dłuższy czas
• Wzmacniaj mięśnie stóp – np. chodząc boso po miękkim podłożu
• Regularnie wykonuj ćwiczenia rozciągające i wzmacniające stopy
• Obserwuj stopy – jeśli zauważysz pierwsze objawy, skonsultuj się z ortopedą lub podologiem

Halluksy to nie tylko problem estetyczny, ale przede wszystkim ortopedyczny. Im wcześniej zostaną zauważone i zdiagnozowane, tym większa szansa na skuteczne leczenie bez operacji. Ignorowanie objawów prowadzi do pogłębiania się deformacji i pogorszenia komfortu życia. Profilaktyka, dobre obuwie i dbałość o zdrowie stóp to najlepszy sposób na uniknięcie problemów w przyszłości.