Ganglion - torbiel galaretowata, co z tym zrobić?

Ganglion, zwany potocznie torbielą galaretowatą, to niezłośliwe, wypełnione płynem uwypuklenie, które najczęściej pojawia się w okolicach stawów i ścięgien – szczególnie w nadgarstku, dłoni czy stopie. Choć może wyglądać niepokojąco, w większości przypadków nie stanowi zagrożenia dla zdrowia. Warto jednak wiedzieć, jak rozpoznać ganglion i co można z nim zrobić.

Czym jest ganglion?
Ganglion to rodzaj torbieli (cysty), wypełnionej galaretowatym płynem przypominającym maź stawową. Tworzy się najczęściej w wyniku przeciążenia stawów lub mikrourazów. Może być miękki lub twardy, wielkości od kilku milimetrów do nawet kilku centymetrów. Torbiel ta zazwyczaj nie przemieszcza się pod skórą i może się powiększać przy intensywnym wysiłku fizycznym.

Najczęstsze lokalizacje
Grzbietowa strona nadgarstka (najczęściej)

Dłoń (od strony dłoniowej)

Palce (okolice stawu międzypaliczkowego dalszego)

Kostka, stopa

Rzadziej: kolano, bark, łokieć

Objawy
Widoczny lub wyczuwalny guzek pod skórą

Uczucie ucisku lub „ciągnięcia” przy ruchu

Ból lub dyskomfort (szczególnie przy ucisku nerwu)

Ograniczona ruchomość w stawie

U niektórych osób torbiel nie powoduje żadnych dolegliwości

Przyczyny powstawania
Choć dokładna przyczyna nie jest do końca znana, gangliony często pojawiają się wskutek:

Powtarzalnych mikrourazów lub przeciążeń

Przebytych kontuzji stawów

Zmian zwyrodnieniowych

Nadmiernej aktywności fizycznej, szczególnie przy obciążeniu nadgarstków i dłoni (np. u osób pracujących przy komputerze, sportowców, muzyków)

Diagnostyka
Rozpoznanie ganglionu zazwyczaj opiera się na:

Wywiadzie lekarskim i badaniu fizykalnym – lekarz oceni lokalizację, konsystencję i ruchomość guzka.

USG – pozwala potwierdzić, że zmiana jest torbielą wypełnioną płynem.

Rezonans magnetyczny (MRI) – w trudniejszych przypadkach, gdy potrzebna jest dokładna ocena struktury i głębokości zmiany.

Nakłucie – czasem lekarz pobiera płyn z torbieli w celu potwierdzenia diagnozy.

Leczenie – co z tym zrobić?
Nie każdy ganglion wymaga leczenia. Jeśli torbiel nie boli i nie przeszkadza w codziennym funkcjonowaniu, można ją po prostu obserwować. W niektórych przypadkach znika samoistnie.

Możliwe opcje leczenia:
1. Obserwacja
Brak objawów = brak leczenia.

Wskazane jest monitorowanie wielkości zmiany i ewentualnych objawów bólowych.

2. Unieruchomienie
Opaska uciskowa lub orteza może zmniejszyć nacisk na staw, co czasem prowadzi do zmniejszenia torbieli.

3. Punkcja (aspiracja)
Polega na nakłuciu torbieli i odciągnięciu płynu.

Czasami stosuje się zastrzyk ze sterydem.

Wadą jest częsty nawrót (nawet do 50% przypadków).

4. Zabieg chirurgiczny
Usunięcie torbieli wraz z jej "szypułą" (połączeniem ze stawem).

Wskazany przy silnym bólu, ograniczeniu ruchomości lub nawrotach.

Ryzyko nawrotu po operacji jest mniejsze, ale nie zerowe.

Czy można zapobiec powstawaniu ganglionów?
Choć nie zawsze da się uniknąć ich wystąpienia, warto:

Unikać przeciążenia stawów, zwłaszcza nadgarstków i dłoni

Robić przerwy w pracy przy komputerze

Dbać o ergonomię stanowiska pracy

Wzmacniać mięśnie i ścięgna poprzez ćwiczenia

Ganglion to najczęściej niegroźna, choć czasem uciążliwa zmiana w okolicy stawu lub ścięgna. Nie zawsze wymaga leczenia, ale jeśli powoduje ból lub ogranicza ruchomość – warto skonsultować się z ortopedą. W zależności od nasilenia objawów możliwe są różne opcje leczenia: od obserwacji po zabieg chirurgiczny. Kluczem jest indywidualne podejście i odpowiednia diagnostyka.