Czym jest gorączka reumatyczna?

Czym jest gorączka reumatyczna?

Gorączka reumatyczna (łac. febris rheumatica) to choroba zapalna o podłożu autoimmunologicznym, która rozwija się jako powikłanie po zakażeniu gardła paciorkowcem β-hemolizującym grupy A (Streptococcus pyogenes). Nieleczona lub niedoleczona angina paciorkowcowa może po 2–3 tygodniach wywołać reakcję układu odpornościowego, w której dochodzi do ataku przeciwciał na własne tkanki organizmu.
Najczęściej chorują dzieci i młodzież w wieku 5–15 lat, ale choroba może wystąpić także u dorosłych.

Przyczyny i mechanizm rozwoju:

Bezpośrednią przyczyną jest zakażenie paciorkowcem ropotwórczym.
W wyniku tzw. reakcji krzyżowej przeciwciała skierowane przeciwko bakteriom zaczynają atakować tkanki własne – szczególnie serce, stawy, układ nerwowy i skórę.
Choroba ma charakter nawrotowy – po kolejnym zakażeniu paciorkowcem ryzyko ponownego rzutu gorączki reumatycznej znacząco wzrasta.
Objawy kliniczne
Do głównych objawów gorączki reumatycznej należą:
gorączka,
wędrujące zapalenie stawów – bóle i obrzęki, zwykle dużych stawów (kolana, łokcie), przemieszczające się z jednego miejsca na drugie,
zapalenie serca (karditis) – może prowadzić do uszkodzenia zastawek serca, najgroźniejsze powikłanie,
pląsawica Sydenhama – mimowolne, nieskoordynowane ruchy mięśni,
rumień brzeżny – wysypka w postaci pierścieniowych zmian na skórze,
guzki podskórne – twarde, niebolesne guzki w okolicy stawów.

Diagnostyka:

Do rozpoznania stosuje się kryteria Jonesa, obejmujące objawy główne i dodatkowe, potwierdzenie niedawnego zakażenia paciorkowcem (wymaz z gardła, testy antygenowe, podwyższone miano ASO).

Leczenie:

  1. Antybiotykoterapia – zwykle penicylina w celu eradykacji paciorkowca.
  2. Leczenie objawowe – leki przeciwzapalne (np. kwas acetylosalicylowy, NLPZ).
  3. Kortykosteroidy – w ciężkim zapaleniu serca.
  4. Profilaktyka nawrotów – długotrwałe podawanie penicyliny (nawet przez kilka lat) w celu zapobiegania kolejnym zakażeniom.

Powikłania:

Najgroźniejsze są trwałe uszkodzenia serca – zwłaszcza zastawki mitralnej i aortalnej, prowadzące do przewlekłej choroby reumatycznej serca, która może wymagać interwencji kardiochirurgicznej.
Podsumowanie
Gorączka reumatyczna to poważne powikłanie po paciorkowcowym zapaleniu gardła, które może prowadzić do trwałego uszkodzenia serca. Kluczowe znaczenie ma szybkie rozpoznanie i leczenie infekcji paciorkowcowych oraz stosowanie profilaktyki antybiotykowej u osób, które już przeszły gorączkę reumatyczną.
Chcesz, żebym przygotował ten artykuł w wersji bardziej naukowej (dla lekarza/studenta medycyny) czy prostszą wersję popularnonaukową np. dla pacjenta