Zawał u kobiet – inne objawy, inne ryzyko

Zawał serca wciąż kojarzony jest przede wszystkim z nagłym, silnym bólem w klatce piersiowej, promieniującym do lewej ręki. Jednak u wielu kobiet przebiega on zupełnie inaczej. Różnice w objawach, ryzyku oraz sposobie reagowania sprawiają, że zawały u kobiet częściej są rozpoznawane później – a każda minuta opóźnienia zwiększa ryzyko powikłań i śmierci.

1. Dlaczego zawał u kobiet przebiega inaczej?
Inna fizjologia układu krążenia

Kobiety mają zwykle mniejsze naczynia wieńcowe, a mechanizm powstawania zawału może częściej dotyczyć mikrokrążenia lub skurczu naczyń, a nie tylko klasycznego pęknięcia blaszki miażdżycowej. To powoduje mniej „typowe” objawy.

Wpływ hormonów

Estrogen do menopauzy chroni naczynia krwionośne, dlatego zawały częściej dotyczą kobiet po 50.–55. roku życia. Po menopauzie ryzyko gwałtownie rośnie i w wieku 65+ wyrównuje się z ryzykiem mężczyzn.

Inny styl życia i czynniki psychospołeczne

Kobiety częściej bagatelizują objawy, tłumacząc je stresem, przemęczeniem lub obowiązkami. Częściej też cierpią na choroby autoimmunologiczne, depresję i przewlekły stres – a one zwiększają ryzyko chorób serca.

2. Nietypowe objawy zawału u kobiet

U około połowy kobiet zawał NIE daje klasycznego silnego bólu w klatce piersiowej. Objawy mogą być dużo bardziej subtelne lub rozproszone.

Najczęstsze objawy “nietypowe”:

uczucie silnego zmęczenia (często kilka dni wcześniej),

duszność, nawet w spoczynku,

ból pleców, karku, żuchwy, gardła,

nacisk, dyskomfort w klatce, a nie ból,

nudności, wymioty, zgaga,

zimne poty,

zawroty głowy lub omdlenia,

niepokój, uczucie nadchodzącej katastrofy.

Kobiety częściej niż mężczyźni mylą zawał z zatruciem, infekcją, przegrzaniem lub napadem paniki.

3. Objawy, które powinny szczególnie zaniepokoić

Należy natychmiast reagować, jeśli pojawia się którykolwiek z poniższych objawów, zwłaszcza u kobiety po 50. roku życia lub z czynnikami ryzyka:

nagła duszność,

ból lub ucisk w klatce piersiowej trwający ponad 5 minut,

ból promieniujący do pleców lub żuchwy,

silne osłabienie i zimne poty,

nagłe mdłości lub zawroty głowy.

W takich sytuacjach należy wezwać pogotowie – numer 112/999.

4. Czynniki ryzyka szczególnie istotne u kobiet

Oprócz klasycznych czynników (palenie, nadwaga, cholesterol, nadciśnienie) u kobiet bardzo ważne są dodatkowe:

Ciąża i powikłania okołoporodowe

stan przedrzucawkowy,

cukrzyca ciążowa,

nadciśnienie w ciąży.

Te zaburzenia zwiększają ryzyko chorób serca nawet kilkukrotnie po 50. roku życia.

Menopauza

Spadek estrogenów powoduje przyspieszenie miażdżycy.

Choroby autoimmunologiczne

Kobiety częściej chorują na RZS, toczeń czy Hashimoto – choroby te są powiązane z podwyższonym ryzykiem sercowo-naczyniowym.

Przewlekły stres i depresja

Silnie obciążają układ krążenia i – co ważne – kobiety są na nie biologicznie i społecznie bardziej narażone.

5. Jak kobiety mogą chronić swoje serce?

Regularne badania: ciśnienie, cholesterol, glukoza, EKG.

Aktywność fizyczna: minimum 150 minut tygodniowo.

Dieta śródziemnomorska: warzywa, zdrowe tłuszcze, ryby, pełnoziarniste produkty.

Unikanie palenia i nadmiernego alkoholu.

Dbaj o sen, redukuj stres – medytacja, psychoterapia, techniki oddechowe.

Kontrola masy ciała i leczenie chorób przewlekłych.

6. Dlaczego zawały u kobiet często są późno diagnozowane?

Objawy są nietypowe, przez co kobiety dłużej zwlekają z wezwaniem pomocy.

Personel medyczny również może interpretować objawy jako mniej groźne.

Badania kobiet pokazują, że częściej zgłaszają się one do lekarza po kilku godzinach lub nawet dniach od wystąpienia pierwszych sygnałów.

To sprawia, że śmiertelność wśród kobiet po zawale jest wyższa niż u mężczyzn.

Zawał u kobiet może wyglądać zupełnie inaczej niż u mężczyzn – często bez silnego bólu w klatce piersiowej. Objawy bywają subtelne i łatwe do przeoczenia: zmęczenie, duszność, nudności czy ból pleców. Świadomość tych różnic jest kluczowa, bo szybka reakcja ratuje życie.