Idiopatyczna plamica małopłytkowa (ITP)

Idiopatyczna plamica małopłytkowa (ITP), inaczej immunologiczna małopłytkowość, to choroba, w której układ odpornościowy błędnie niszczy płytki krwi odpowiedzialne za prawidłowe krzepnięcie. W efekcie w organizmie pojawia się skłonność do siniaków, krwawień i wybroczyn na skórze. Choć nazwa może brzmieć groźnie, ITP często ma łagodny przebieg i w wielu przypadkach można ją skutecznie kontrolować.

Czym są płytki krwi i dlaczego ich ubywa?

Płytki krwi (trombocyty) to maleńkie elementy morfotyczne krwi, które zatrzymują krwawienie w momencie uszkodzenia naczyń. W ITP układ odpornościowy tworzy przeciwciała przeciwko własnym płytkom, co prowadzi do ich szybkiego niszczenia głównie w śledzionie.

Efekt?
Organizm nie jest w stanie utrzymać ich prawidłowej liczby, a nawet niewielkie urazy mogą powodować krwawienia.

Przyczyny ITP – co wywołuje chorobę?

Mimo nazwy „idiopatyczna”, czyli o nieznanym pochodzeniu, lekarze znają czynniki, które często poprzedzają chorobę. ITP może rozwinąć się po:

• infekcjach wirusowych (np. po przeziębieniu, mononukleozie)
• szczepieniach (rzadko, ale bywa czynnikiem wyzwalającym u dzieci)
• przyjmowaniu niektórych leków
• silnym stresie lub urazie
• innych chorobach autoimmunologicznych

U dzieci ITP często ma charakter ostry i samoograniczający, natomiast u dorosłych zwykle przechodzi w postać przewlekłą.

Najczęstsze objawy to:

• wybroczyny – drobne, czerwone kropki na skórze, przypominające wysypkę
• siniaki pojawiające się bez wyraźnej przyczyny
• krwawienia z nosa
• przedłużające się krwawienia z drobnych ran
• krwawienia z dziąseł
• u kobiet: obfite miesiączki

W cięższych przypadkach mogą wystąpić:

• krew w moczu lub stolcu
• skrajnie rzadko – krwawienie wewnętrzne

Wielu pacjentów przez długi czas nie czuje się źle, mimo niskiej liczby płytek.

Jak diagnozuje się ITP?

Rozpoznanie wymaga wykluczenia innych przyczyn małopłytkowości. Zwykle wykonuje się:

• morfologię krwi z rozmazem
• badania krzepnięcia
• USG jamy brzusznej (np. ocena śledziony)
• testy w kierunku infekcji wirusowych
• czasem biopsję szpiku kostnego (gdy diagnoza nie jest jednoznaczna)
• ITP diagnozuje się na podstawie charakterystycznych wyników i braku innych chorób tłumaczących małopłytkowość

Nie każdy pacjent z ITP wymaga terapii — wiele przypadków przebiega łagodnie. Leczenie zależy głównie od poziomu płytek i ryzyka krwawień.

1. Leczenie pierwszego wyboru

• kortykosteroidy (np. prednizon) – hamują reakcję autoimmunologiczną
• dożylne immunoglobuliny (IVIG) – szybka poprawa, stosowana w pilnych przypadkach
• anty-D immunoglobulina u niektórych pacjentów

2. Leczenie drugiego wyboru

• Stosowane, jeśli ITP jest przewlekła lub odporna na wstępne leczenie
• leki pobudzające produkcję płytek w szpiku (tzw. TPO-RA)
• rytuksymab – lek modyfikujący działanie układu odpornościowego
• splenektomia (usunięcie śledziony) – rzadko, gdy inne metody zawodzą

3. Leczenie wspierające

• unikanie leków rozrzedzających krew (np. ibuprofenu, aspiryny)
• ochrona przed urazami
• regularna kontrola morfologii

ITP u dzieci a u dorosłych

Dzieci

• najczęściej chorują po infekcji
• zwykle wracają do zdrowia w ciągu kilku miesięcy
• leczenie jest lekkie lub nie jest potrzebne

Dorośli

• częściej mają ITP przewlekłą
• wymagają dłuższego leczenia lub stałej kontroli

Życie z idiopatyczną plamicą małopłytkową

Choć ITP może brzmieć poważnie, większość chorych prowadzi normalne, aktywne życie. Ważne jest:

• regularne monitorowanie poziomu płytek
• unikanie ryzykownych sportów kontaktowych
• ostrożność przy urazach
• konsultacje przed planowanymi zabiegami lub ciążą
• świadome przyjmowanie leków

Dzięki współczesnym metodom leczenia pacjenci z ITP mogą funkcjonować bez znacznych ograniczeń.

Idiopatyczna plamica małopłytkowa (ITP) to choroba autoimmunologiczna charakteryzująca się niską liczbą płytek krwi i zwiększoną skłonnością do krwawień. Mimo że może być przewlekła, dostępne terapie pozwalają skutecznie kontrolować jej przebieg, a wielu pacjentów prowadzi normalne, aktywne życie. Kluczem jest właściwa opieka hematologiczna, regularne kontrole i unikanie czynników, które mogłyby nasilać krwawienia.