Hepatyt – czym jest i dlaczego warto o nim mówić?

Hepatyt, czyli zapalenie wątroby, to grupa chorób charakteryzujących się uszkodzeniem komórek wątrobowych wskutek infekcji wirusowej, działania toksyn, zaburzeń autoimmunologicznych lub innych czynników. Choć termin ten najczęściej kojarzy się z wirusami, warto pamiętać, że istnieje wiele postaci zapalenia wątroby – o różnym przebiegu, skutkach i sposobach zapobiegania.

Rodzaje wirusowych zapaleń wątroby

• Hepatyt A (HAV)

Wirus HAV przenosi się głównie drogą pokarmową – przez skażoną wodę i żywność. Nazywany jest często „żółtaczką pokarmową”. Zakażenie jest zwykle ostre i przemijające, a po chorobie rozwija się trwała odporność. Istnieje skuteczna szczepionka.

• Hepatyt B (HBV)

Wirus HBV szerzy się poprzez kontakt z zakażoną krwią lub płynami ustrojowymi, m.in. podczas stosunków seksualnych lub w trakcie używania niesterylnych igieł. Może prowadzić do przewlekłego zapalenia wątroby, marskości i raka wątroby. Szczepienia przeciw HBV są częścią kalendarza szczepień w wielu krajach.

• Hepatyt C (HCV)

HCV przenosi się głównie przez krew. Przez lata może przebiegać bezobjawowo, co sprawia, że wiele osób dowiaduje się o zakażeniu dopiero w zaawansowanym stadium. Współczesne leki pozwalają na całkowite wyleczenie większości przypadków.

• Hepatyt D (HDV)

Występuje tylko u osób zakażonych HBV – wirus HDV wykorzystuje HBV do replikacji. Zakażenie współistniejące jest szczególnie groźne i zwiększa ryzyko ciężkiego przebiegu choroby.

• Hepatyt E (HEV)

Podobnie jak HAV przenosi się drogą pokarmową, częściej występując w krajach o niższym poziomie higieny sanitarnej. U większości osób przebieg jest łagodny, ale zakażenie jest niebezpieczne m.in. dla kobiet w ciąży.

Objawy zapalenia wątroby

Objawy mogą różnić się w zależności od rodzaju wirusa oraz indywidualnego przebiegu choroby. Najczęściej obejmują:

• zmęczenie i osłabienie
• bóle brzucha, szczególnie po prawej stronie
• nudności, wymioty, utratę apetytu
• gorączkę
• żółtaczkę (zażółcenie skóry i białek oczu)
• ciemny mocz i jasny kał

Wiele zakażeń – zwłaszcza HCV – przebiega jednak zupełnie bezobjawowo.

Diagnoza i leczenie

Rozpoznanie opiera się na badaniach krwi wykrywających przeciwciała lub materiał genetyczny wirusa, a także na ocenie pracy wątroby (enzymy ALT/AST).

Leczenie zależy od przyczyny:

• HAV i HEV: zwykle leczenie objawowe, organizm eliminuje wirusa samodzielnie.
• HBV: w formach przewlekłych stosuje się leki przeciwwirusowe.
• HCV: dostępne są nowoczesne terapie o wysokiej skuteczności.
• HDV: terapia jest bardziej wymagająca i wciąż rozwijana.

Profilaktyka

Najskuteczniejszą ochroną przed hepatytami są:

• szczepienia (przeciw HAV i HBV)
• stosowanie zasad higieny
• unikanie kontaktu z potencjalnie zakażoną krwią
• bezpieczne zachowania seksualne
• korzystanie z jednorazowych lub sterylnych narzędzi podczas zabiegów

Hepatyt to poważna grupa chorób, które mogą prowadzić do długotrwałych powikłań, jeśli nie zostaną wcześnie wykryte i odpowiednio leczone. Dobra wiadomość jest taka, że wiele z nich można skutecznie leczyć lub im zapobiegać. Edukacja, profilaktyka i regularne badania to klucz do ochrony zdrowia wątroby.