Grzybica odzwierzęca

Grzybica odzwierzęca (zoonoza dermatofitowa) to choroba skóry wywoływana przez grzyby dermatofity, które mogą przenosić się ze zwierząt na ludzi. Należy do najczęstszych chorób zakaźnych skóry o charakterze zoonotycznym, dlatego wymaga szczególnej uwagi zarówno ze strony lekarzy weterynarii, jak i właścicieli zwierząt.

Zakażeniu mogą ulec psy, koty, gryzonie, króliki, bydło, konie, a także ludzie mający kontakt z zakażonymi zwierzętami lub ich środowiskiem.

Czym jest grzybica odzwierzęca?

Grzybica odzwierzęca to infekcja skóry, włosów lub pazurów wywołana przez dermatofity – grzyby pasożytnicze wykorzystujące keratynę jako źródło pożywienia. Najczęściej spotykane gatunki to:

Microsporum canis – główny sprawca grzybicy u kotów i psów, często przenoszony na człowieka,

Trichophyton mentagrophytes – występuje u gryzoni, królików i zwierząt gospodarskich,

Microsporum gypseum – grzyb bytujący w glebie, mogący infekować zwierzęta mające kontakt z zanieczyszczonym środowiskiem.

Drogi zakażenia

Zakażenie następuje poprzez bezpośredni kontakt ze skórą chorego zwierzęcia lub pośrednio – przez skażone przedmioty (grzebienie, legowiska, koce, klatki, narzędzia pielęgnacyjne).
Zarodniki dermatofitów są wyjątkowo odporne – mogą przetrwać w środowisku nawet kilka miesięcy, stanowiąc źródło reinfekcji.

Do zakażenia bardziej podatne są:

młode zwierzęta,

osobniki z obniżoną odpornością,

zwierzęta w złych warunkach higienicznych,

ludzie o obniżonej odporności (dzieci, osoby starsze, chorzy przewlekle).

Objawy kliniczne u zwierząt

Objawy grzybicy mogą różnić się w zależności od gatunku i odporności zwierzęcia, jednak najczęściej obserwuje się:

okrągłe, wyłysiałe plamy z łuszczącą się skórą,

złuszczanie naskórka i łupież,

łamliwe włosy lub sierść „jak przycięta”,

świąd (nie zawsze obecny),

czasem zaczerwienienie lub strupki.

U kotów, zwłaszcza młodych, grzybica może przebiegać bezobjawowo, co sprzyja rozprzestrzenianiu zakażenia w środowisku domowym.

Diagnostyka

Rozpoznanie grzybicy opiera się na kilku metodach diagnostycznych:

Badanie lampą Wooda – niektóre dermatofity (np. M. canis) fluorescencyjnie świecą na zielono.

Badanie mikroskopowe włosów i naskórka – pozwala potwierdzić obecność zarodników i strzępek grzyba.

Posiew mykologiczny – najpewniejsza metoda identyfikacji gatunku dermatofita.

Testy PCR – nowoczesne, szybkie metody molekularne stosowane w specjalistycznych laboratoriach.

Leczenie

Terapia grzybicy odzwierzęcej wymaga cierpliwości i konsekwencji. Stosuje się:

leczenie miejscowe – szampony, maści i spraye zawierające mikonazol, ketokonazol, klotrimazol lub enilkonazol,

leczenie ogólne – doustne leki przeciwgrzybicze (np. itrakonazol, gryzeofulwina, terbinafina) – zwłaszcza w ciężkich przypadkach,

dezynfekcję środowiska – pranie i czyszczenie legowisk, zabawek, odkurzanie pomieszczeń, stosowanie środków grzybobójczych.

Ważne jest również leczenie wszystkich zwierząt w gospodarstwie domowym, nawet jeśli objawy występują tylko u jednego z nich.

Zagrożenie dla człowieka

Grzybica odzwierzęca jest chorobą zoonotyczną, co oznacza, że może przenosić się ze zwierząt na ludzi.
U człowieka objawia się najczęściej w postaci:

czerwonych, swędzących plam na skórze,

łuszczenia i pękania naskórka,

zmian na owłosionej skórze głowy lub w okolicach paznokci.

W przypadku podejrzenia zakażenia konieczna jest konsultacja dermatologiczna i równoczesne leczenie zwierzęcia oraz domowników.

Profilaktyka

Zapobieganie grzybicy odzwierzęcej opiera się na:

utrzymaniu czystości środowiska zwierząt,

regularnym czesaniu i kąpielach pielęgnacyjnych,

izolowaniu nowych lub chorych zwierząt,

stosowaniu środków ochrony osobistej (rękawiczek) przy pielęgnacji zwierząt chorych,

okresowych kontrolach weterynaryjnych, zwłaszcza w hodowlach i schroniskach.

Grzybica odzwierzęca to częsta, ale możliwa do opanowania choroba, jeśli zostanie wcześnie rozpoznana i odpowiednio leczona. Odpowiednia higiena, profilaktyka i współpraca właściciela z lekarzem weterynarii pozwalają skutecznie ograniczyć ryzyko zakażenia zarówno u zwierząt, jak i u ludzi.

Zrozumienie natury tej choroby i właściwe postępowanie to klucz do ochrony zdrowia całej rodziny – także tej czworonożnej.