Dzieci a zatrucia grzybami – szczególne zagrożenie

Mały organizm – duże ryzyko

Jesień to czas rodzinnych spacerów po lesie i wspólnego grzybobrania. Niestety, co roku lekarze ostrzegają przed dramatycznymi przypadkami zatruć grzybami, w tym u dzieci.
Organizm dziecka jest znacznie bardziej wrażliwy na toksyny niż organizm dorosłego, dlatego nawet niewielka ilość trującego grzyba może doprowadzić do ciężkiego uszkodzenia wątroby, nerek czy układu nerwowego.

Zatrucia grzybami u dzieci to wciąż realny problem – często wynikający z niewiedzy, ciekawości maluchów i przekonania, że „odrobina nie zaszkodzi”.

Dlaczego dzieci są bardziej narażone?

Istnieje kilka powodów, dla których zatrucia grzybami u dzieci mają cięższy przebieg niż u dorosłych:

- Mniejsza masa ciała – ta sama ilość toksyny działa silniej, bo stężenie trucizny w organizmie dziecka jest proporcjonalnie wyższe.

- Niedojrzały układ enzymatyczny wątroby – u dzieci narządy odpowiedzialne za detoksykację nie są jeszcze w pełni rozwinięte.

- Brak odporności na toksyny – organizm dziecka nie ma wykształconych mechanizmów obronnych przeciwko toksynom grzybowym.

- Brak świadomości zagrożenia – dzieci mogą zjeść grzyba z ciekawości lub pomylić trujący okaz z jadalnym (np. muchomora czerwonego z kanią).

Najczęstsze przyczyny zatruć u dzieci

- pożycie surowych grzybów podczas zbierania,

- zjedzenie potrawy z trującymi grzybami przygotowanej przez dorosłych,

- przypadkowe spożycie resztek potraw pozostawionych w domu,

- zjedzenie grzybów halucynogennych (np. przez nastolatków eksperymentujących z substancjami psychoaktywnymi).

Jakie objawy powinny zaniepokoić?

Objawy zatrucia grzybami u dzieci są często niespecyficzne, dlatego łatwo je pomylić z infekcją żołądkowo-jelitową.
Najczęściej pojawiają się:

- wymioty, biegunka, bóle brzucha

- brak apetytu, osłabienie, apatia

- bóle głowy, senność, zawroty głowy

- gorączka, pocenie się

- po kilku godzinach – zażółcenie skóry i oczu, co świadczy o uszkodzeniu wątroby

Szczególnie groźne są objawy występujące po dłuższym czasie (6–24 godziny po spożyciu) – mogą wskazywać na zatrucie muchomorem sromotnikowym lub innymi grzybami zawierającymi amatoksyny, które uszkadzają wątrobę i nerki.

Pierwsza pomoc przy podejrzeniu zatrucia grzybami u dziecka

- Natychmiast wezwij pogotowie ratunkowe (112 lub 999) – nawet jeśli objawy są łagodne.

- Nie prowokuj wymiotów bez zalecenia lekarza – może to być niebezpieczne.

- Zachowaj resztki grzybów lub potrawy – pomogą w identyfikacji toksyny.

- Podaj wodę w małych ilościach, jeśli dziecko jest przytomne i nie wymiotuje intensywnie.

- Nie podawaj mleka, alkoholu ani żadnych leków (np. węgla aktywowanego) bez wskazań lekarza.

W szpitalu lekarze wykonują badania krwi i moczu, płukanie żołądka, a w ciężkich przypadkach wdrażają leczenie odtrutkami (np. silibinina, N-acetylocysteina) oraz intensywne leczenie wspomagające.

Zatrucie muchomorem sromotnikowym – najgroźniejszy scenariusz

Muchomor sromotnikowy to najczęstsza przyczyna śmiertelnych zatruć grzybami w Polsce. Wystarczy pół kapelusza, aby doprowadzić do śmierci dziecka.

Toksyny zawarte w tym grzybie (amatoksyny) uszkadzają komórki wątroby, a objawy pojawiają się dopiero po kilku lub kilkunastu godzinach, kiedy proces destrukcji narządów już trwa.
Dlatego szybka hospitalizacja to jedyny sposób na uratowanie życia.

Jak chronić dzieci przed zatruciem grzybami?

- Nie dawaj dzieciom potraw z grzybów – nawet tych uznawanych za jadalne.
- Nie pozwalaj im samodzielnie zbierać ani dotykać grzybów w lesie.
- Ucz, że nie każdy ładny grzyb jest bezpieczny.
- Przechowuj grzyby i dania z nimi poza zasięgiem dzieci.
- Nigdy nie kupuj grzybów z niepewnego źródła (np. przy drodze, bez atestu).
- W razie wątpliwości – zasięgnij porady grzyboznawcy w sanepidzie.

Podsumowanie

Zatrucie grzybami u dzieci to nagły stan zagrożenia życia.
Objawy mogą rozwijać się powoli, dlatego każdy niepokojący symptom po spożyciu grzybów wymaga natychmiastowego kontaktu z lekarzem lub pogotowiem ratunkowym.

Najlepszym lekarstwem jest jednak profilaktyka – nie podawanie dzieciom grzybów i edukacja całej rodziny w zakresie bezpiecznego grzybobrania.

Pamiętajmy:

Lepiej zostawić w lesie dziesięć grzybów jadalnych, niż zebrać jeden trujący.