Czy można być „uczulonym na zimno”?

Choć brzmi to jak oksymoron, „uczulenie na zimno” to rzeczywiste i udokumentowane zjawisko medyczne. Nazywane fachowo pokrzywką z zimna (łac. urticaria frigore), jest rzadką formą alergii fizykalnej, która objawia się reakcją alergiczną po kontakcie z niską temperaturą. Pokrzywka z zimna to rodzaj reakcji nadwrażliwości skóry na zimno – może to być zimne powietrze, woda, a nawet kontakt z zimnymi przedmiotami.

U osób z tą chorobą ekspozycja na niską temperaturę prowadzi do uwalniania histaminy i innych mediatorów stanu zapalnego z komórek tucznych w skórze, co skutkuje:

- swędzącą pokrzywką (bąble skórne),

- obrzękiem (zwłaszcza dłoni, twarzy, ust),

- zaczerwienieniem skóry,

- w skrajnych przypadkach – reakcją ogólnoustrojową, np. omdleniem, dusznością czy wstrząsem anafilaktycznym.

Kto jest narażony?
Pokrzywka z zimna może wystąpić zarówno u dzieci, jak i dorosłych. Często pojawia się między 18. a 25. rokiem życia, ale przyczyny jej powstania nie są w pełni poznane. Może być:

- idiopatyczna (samoistna) – bez wyraźnej przyczyny,

- wtórna – występująca po infekcji wirusowej, w chorobach autoimmunologicznych lub nowotworowych.

Szacuje się, że pokrzywka z zimna stanowi około 3–5% wszystkich przypadków pokrzywek przewlekłych.

Jak postawić diagnozę?
Podstawowym testem diagnostycznym jest tzw. test kostki lodu. Polega on na przyłożeniu lodu do skóry (najczęściej przedramienia) na kilka minut, a następnie obserwacji reakcji po jego usunięciu. Pojawienie się bąbla pokrzywkowego potwierdza rozpoznanie.

Ważne jest również dokładne zebranie wywiadu – lekarz zapyta o sytuacje, w których dochodzi do objawów, jak długo się utrzymują i czy występują inne objawy ogólnoustrojowe.

Czy to niebezpieczne?
Dla większości osób choroba ma łagodny przebieg, ograniczający się do lokalnych zmian skórnych. Jednak w niektórych przypadkach, szczególnie gdy całe ciało jest wystawione na zimno (np. podczas kąpieli w zimnej wodzie), może dojść do gwałtownej reakcji ogólnoustrojowej, a nawet wstrząsu anafilaktycznego, który stanowi zagrożenie życia.

Jak leczyć uczulenie na zimno?
Podstawą leczenia jest unikanie ekspozycji na zimno. Dodatkowo stosuje się:

- leki przeciwhistaminowe – najczęściej II generacji (np. loratadyna, cetyryzyna),

- w cięższych przypadkach – kortykosteroidy, a czasem nawet leki biologiczne (np. omalizumab),

- edukację pacjenta – w tym noszenie bransoletki medycznej i unikanie pływania w zimnej wodzie bez nadzoru.

„Uczulenie na zimno” to nie mit, lecz rzeczywista jednostka chorobowa. Choć rzadka, może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia. Świadomość tej choroby, prawidłowa diagnoza i unikanie zimna to klucz do minimalizacji objawów i poprawy jakości życia pacjentów.