Choroba Charcota–Mariego–Tootha

Choroba Charcota–Mariego–Tootha (CMT), znana również jako dziedziczna neuropatia czuciowo-ruchowa, to grupa dziedzicznych schorzeń nerwów obwodowych. Powoduje ona stopniowe osłabienie i zanik mięśni, zwłaszcza kończyn dolnych i górnych, a także zaburzenia czucia. Jest jedną z najczęstszych chorób nerwowo-mięśniowych o podłożu genetycznym.

Przyczyny i genetyka
Choroba CMT jest chorobą genetyczną, wywołaną przez mutacje w różnych genach, które wpływają na strukturę i funkcjonowanie nerwów obwodowych. Wyróżnia się kilka typów CMT, zależnie od rodzaju mutacji i mechanizmu uszkodzenia nerwu:

• CMT1 – demielinizacyjna postać, najczęściej spowodowana duplikacją genu PMP22
• CMT2 – aksonalna postać, związana z mutacjami w genach takich jak MFN2, GDAP1
• CMTX – forma sprzężona z chromosomem X, związana z mutacją w genie GJB1
• Choroba może być dziedziczona w sposób autosomalny dominujący, recesywny lub sprzężony z płcią, w zależności od typu

Objawy choroby CMT zwykle pojawiają się w dzieciństwie lub w wieku młodzieńczym, ale mogą też wystąpić później. Do najczęstszych należą:

• osłabienie i zanik mięśni stóp, łydek i dłoni
• deformacje stóp (wysokie podbicie, palce młoteczkowate)
• problemy z chodzeniem i częste potykanie się
• utrata czucia (dotyku, temperatury, bólu) w kończynach
• drżenie mięśni (fascykulacje)
• spowolnione odruchy ścięgniste
• trudności w precyzyjnych ruchach dłoni
• Choroba postępuje powoli i zazwyczaj nie skraca życia, ale może znacząco wpływać na jakość życia

Rozpoznanie choroby CMT opiera się na:

• wywiadzie rodzinnym i badaniu neurologicznym
• badaniach elektrofizjologicznych (EMG, przewodnictwo nerwowe – NCV)
• badaniach genetycznych identyfikujących mutacje charakterystyczne dla różnych typów CMT
• badaniach obrazowych (np. rezonans magnetyczny w celu wykluczenia innych przyczyn objawów)

Nie istnieje obecnie leczenie przyczynowe choroby CMT, ale możliwa jest kompleksowa opieka objawowa, obejmująca:

• fizjoterapię i rehabilitację – utrzymanie sprawności mięśni i stawów
• ortezy i sprzęt ortopedyczny – poprawa chodu, stabilizacja stóp i dłoni
• chirurgię ortopedyczną – w przypadkach poważnych deformacji
• wsparcie psychologiczne i edukację pacjenta
• Prowadzone są badania nad potencjalnymi terapiami genowymi i farmakologicznymi, jednak żadne nie są jeszcze rutynowo stosowane

Rokowanie zależy od typu CMT i indywidualnego przebiegu choroby. Większość pacjentów zachowuje samodzielność przez całe życie, choć często wymaga pomocy w poruszaniu się. Choroba nie wpływa bezpośrednio na długość życia.

Życie z CMT
Mimo że choroba Charcota–Mariego–Tootha jest nieuleczalna, osoby z tą diagnozą mogą prowadzić aktywne, satysfakcjonujące życie dzięki odpowiedniemu leczeniu, rehabilitacji i wsparciu społecznemu. Kluczowe jest wczesne rozpoznanie i dostosowanie terapii do indywidualnych potrzeb pacjenta.

Choroba Charcota–Mariego–Tootha to przewlekła, genetycznie uwarunkowana neuropatia obwodowa. Choć nieuleczalna, jest schorzeniem o powolnym przebiegu i szerokim wachlarzu objawów. Wczesna diagnoza, regularna rehabilitacja i indywidualne podejście terapeutyczne umożliwiają utrzymanie dobrej jakości życia przez wiele lat.