Niedokrwistość u dzieci – diagnostyka i leczenie

Niedokrwistość, czyli anemia, to stan patologiczny charakteryzujący się zmniejszeniem liczby czerwonych krwinek (erytrocytów), stężenia hemoglobiny lub hematokrytu poniżej wartości referencyjnych odpowiednich dla wieku i płci dziecka. Jest to jedno z najczęstszych zaburzeń hematologicznych u dzieci, które może mieć poważne konsekwencje dla ich rozwoju fizycznego i psychicznego.

Przyczyny niedokrwistości u dzieci:

• Niedokrwistość u dzieci może wynikać z wielu przyczyn, które ogólnie dzielimy na trzy grupy:
• Zmniejszona produkcja erytrocytów:
• Niedobór żelaza (najczęstszy rodzaj – niedokrwistość z niedoboru żelaza)
• Niedobory witamin (np. B12, kwasu foliowego)
• Przewlekłe choroby zapalne (niedokrwistość chorób przewlekłych)
• Aplazja szpiku lub inne zaburzenia hematopoezy (np. anemia Fanconiego)
• Zwiększone niszczenie krwinek (hemoliza):
• Wrodzone choroby hemolityczne (np. sferocytoza, talasemie, anemia sierpowatokrwinkowa)
• Autoimmunologiczna niedokrwistość hemolityczna
• Infekcje (np. malaria)
• Utrata krwi:
• Krwawienia z przewodu pokarmowego
• Obfite miesiączki u starszych dziewcząt
• Urazy lub interwencje chirurgiczne

Objawy niedokrwistości
Objawy niedokrwistości są często niespecyficzne i zależą od stopnia zaawansowania choroby. Do najczęstszych należą:

• Bladość skóry i błon śluzowych
• Osłabienie, zmęczenie
• Zawroty głowy
• Tachykardia (przyspieszone bicie serca)
• Duszność przy wysiłku
• Zmniejszony apetyt
• Opóźnienie wzrostu i rozwoju
• U dzieci z niedoborem żelaza – łamliwość paznokci, suchość skóry, zajady

Diagnostyka
Diagnostyka niedokrwistości u dzieci opiera się na dokładnym wywiadzie, badaniu przedmiotowym oraz badaniach laboratoryjnych. Kluczowe testy to:

Morfologia krwi (CBC) – ocena liczby erytrocytów, stężenia hemoglobiny, hematokrytu, indeksów czerwonokrwinkowych (MCV, MCH, MCHC)

Retikulocyty – ocena aktywności szpiku

Ferrytyna, żelazo, TIBC, saturacja transferryny – w ocenie niedokrwistości z niedoboru żelaza

Witamina B12, kwas foliowy

Rozmaz krwi obwodowej

W wybranych przypadkach: testy hemolityczne, badania genetyczne, biopsja szpiku

Leczenie
Leczenie niedokrwistości zależy od jej przyczyny:

1. Niedokrwistość z niedoboru żelaza:
Suplementacja doustna preparatami żelaza przez co najmniej 3 miesiące

Dieta bogata w żelazo (czerwone mięso, warzywa liściaste, rośliny strączkowe, produkty wzbogacane)

Leczenie przyczyn niedoboru (np. leczenie pasożytów, zapobieganie krwawieniom z przewodu pokarmowego)

2. Niedokrwistość z niedoboru witaminy B12 lub kwasu foliowego:
Suplementacja odpowiednimi witaminami (doustnie lub domięśniowo)

Diagnostyka i leczenie przyczyn niedoboru (np. celiakia, zaburzenia wchłaniania)

3. Niedokrwistości hemolityczne i inne choroby wrodzone:
Leczenie przyczynowe (np. splenektomia w sferocytozie)

Transfuzje krwi w cięższych przypadkach

Leczenie objawowe i wspomagające (kwas foliowy, kontrola infekcji)

4. Niedokrwistość chorób przewlekłych:
Leczenie choroby podstawowej

W niektórych przypadkach: erytropoetyna

Profilaktyka
Ważnym elementem opieki pediatrycznej jest profilaktyka niedokrwistości, zwłaszcza z niedoboru żelaza:

• Karmienie piersią z odpowiednią suplementacją żelaza
• Wczesne wprowadzanie zrównoważonej diety
• Unikanie nadmiernego podawania mleka krowiego u niemowląt
• Regularne badania przesiewowe (np. morfologia u dzieci do 1. roku życia)

Niedokrwistość u dzieci to złożony problem zdrowotny, który wymaga wczesnego rozpoznania i ukierunkowanego leczenia. Regularne kontrole pediatryczne, odpowiednia dieta i czujność rodziców odgrywają kluczową rolę w zapobieganiu i wczesnym wykrywaniu anemii. W przypadku podejrzenia niedokrwistości, konieczna jest konsultacja lekarska i wykonanie odpowiednich badań diagnostycznych, które umożliwią wdrożenie skutecznego leczenia i zapobiegną powikłaniom.