Hyperthyreoza – Nadczynność Tarczycy: Kiedy Gruczoł Działa Za Szybko

Tarczyca to niewielki gruczoł w kształcie motyla, położony u podstawy szyi, który pełni kluczową rolę w regulowaniu metabolizmu. Gdy zaczyna działać zbyt intensywnie i produkuje nadmiar hormonów tarczycowych, mówimy o nadczynności tarczycy, czyli hyperthyreozie. Choć może przebiegać łagodnie, nieleczona prowadzi do poważnych komplikacji zdrowotnych.

Hyperthyreoza to stan, w którym tarczyca wytwarza nadmierne ilości hormonów: tyroksyny (T4) i trijodotyroniny (T3). Te hormony kontrolują tempo przemiany materii, a ich nadmiar powoduje przyspieszenie wielu procesów w organizmie, co prowadzi do nieprzyjemnych objawów i zaburzeń.

Najczęstsze przyczyny nadczynności tarczycy

1. Choroba Gravesa-Basedowa – autoimmunologiczne schorzenie, w którym organizm produkuje przeciwciała stymulujące tarczycę do nadmiernej pracy.
2. Wole guzkowe toksyczne – powiększenie tarczycy z obecnością aktywnych hormonalnie guzków.
3. Zapalenia tarczycy (np. poporodowe, wirusowe) – czasowe uwolnienie nadmiaru hormonów z uszkodzonego gruczołu.
4. Nadmierne spożycie jodu – może stymulować nadprodukcję hormonów u osób z predyspozycjami.
5. Przyjmowanie zbyt dużej dawki hormonów tarczycy – tzw. jatrogenna nadczynność (np. błędna suplementacja lewotyroksyny).

Objawy nadczynności tarczycy

Objawy mogą być różnorodne i często przypominają inne choroby, dlatego łatwo je przeoczyć. Do najczęstszych należą:

• nadpobudliwość, drażliwość, nerwowość
• szybka utrata masy ciała mimo zwiększonego apetytu
• uczucie gorąca, nadmierna potliwość
• przyspieszone bicie serca (tachykardia), kołatanie serca
• drżenie rąk
• bezsenność
• osłabienie mięśni
• zaburzenia miesiączkowania
• biegunki
• wytrzeszcz oczu (w chorobie Gravesa-Basedowa)
• powiększenie tarczycy (wole)

Diagnostyka hyperthyreozy

Rozpoznanie opiera się na badaniach krwi:

• TSH – obniżony poziom (poniżej normy)
• FT4 i FT3 – podwyższone
• Przeciwciała anty-TSHR, anty-TPO lub anty-TG – przy podejrzeniu choroby autoimmunologicznej
• USG tarczycy – ocena struktury i obecności guzków
• Scyntygrafia tarczycy – w niektórych przypadkach w celu oceny aktywności gruczołu

Leczenie nadczynności tarczycy

Leczenie zależy od przyczyny, wieku pacjenta, stopnia zaawansowania i ogólnego stanu zdrowia.

1. Leczenie farmakologiczne:

• Leki tyreostatyczne (np. tiamazol, propylotiouracyl) – hamują produkcję hormonów tarczycy.
• Beta-blokery – łagodzą objawy sercowe (np. tachykardię).

2. Leczenie jodem promieniotwórczym (radiojod):

• Stosowany w celu trwałego zniszczenia nadczynnej tkanki tarczycowej. Skuteczne, ale może prowadzić do trwałej niedoczynności tarczycy.

3. Leczenie chirurgiczne:

• Usunięcie części lub całości tarczycy – stosowane w przypadku dużego wola, guzów lub gdy inne metody są nieskuteczne.

Powikłania nieleczonej hyperthyreozy

• zaburzenia rytmu serca (migotanie przedsionków)
• osteoporoza
• niewydolność serca
• utrata masy ciała i osłabienie organizmu
• kryza tarczycowa – stan zagrożenia życia, wymagający natychmiastowej interwencji

Hyperthyreoza to poważna choroba, która wymaga diagnozy i leczenia pod okiem endokrynologa. Dobrze prowadzona terapia pozwala na kontrolowanie objawów i normalne funkcjonowanie. Jeśli zauważasz u siebie niepokojące objawy – zwłaszcza kołatanie serca, spadek masy ciała czy nadmierne pocenie się – skonsultuj się z lekarzem i wykonaj podstawowe badania tarczycy.