FNH – ogniskowe rozrosty guzkowe

Focal Nodular Hyperplasia (FNH) – ogniskowy rozrost guzkowy wątroby

 * Focal Nodular Hyperplasia (FNH) to łagodna (nienowotworowa) zmiana ogniskowa wątroby, najczęściej występująca u młodych kobiet (20–50 lat). Uważa się, że powstaje jako reakcja hepatocytów (komórek wątrobowych) na miejscowe zaburzenia unaczynienia.

Epidemiologia
- Stanowi drugą najczęstszą zmianę łagodną wątroby (po naczyniaku wątrobowym).
- Często diagnozowana przypadkowo podczas badań obrazowych wykonywanych z innych powodów.
- Występuje 8–9 razy częściej u kobiet niż u mężczyzn.

Patogeneza
Przyjmuje się, że FNH powstaje na skutek:
- miejscowego zaburzenia przepływu krwi (najczęściej związanego z malformacjami tętniczymi),
- reaktywnej hiperplazji hepatocytów w odpowiedzi na nietypowe unaczynienie.
Nie jest związana z procesami nowotworowymi ani transformacją złośliwą.

Obraz makroskopowy
- Pojedynczy, dobrze odgraniczony guzek o średnicy od kilku mm do kilkunastu cm,
- Charakterystyczna centralna blizna gwiaździsta (central scar),
- Guz nie otorbiony, ale dobrze odgraniczony od miąższu wątroby.

Objawy kliniczne
- W większości przypadków bezobjawowa,
- Rzadko: uczucie pełności w jamie brzusznej, bóle w prawym podżebrzu,
- Brak żółtaczki czy objawów ogólnoustrojowych.

Diagnostyka
Badania obrazowe:
- USG jamy brzusznej: dobrze odgraniczona zmiana ogniskowa,
- Tomografia komputerowa (CT) i rezonans magnetyczny (MRI): centralna blizna charakterystyczna dla FNH (wzmocnienie kontrastowe w fazie tętniczej, centralna blizna ulega opóźnionemu wzmocnieniu),
- Scyntygrafia z użyciem związków znakowanych (np. z technetem) może pomóc w różnicowaniu z gruczolakiem wątrobowym,
 Biopsja rzadko potrzebna, stosowana tylko w przypadkach niejednoznacznych wyników badań obrazowych

Różnicowanie
- Gruczolak wątrobowy (hepatocellular adenoma) – może mieć podobny obraz, ale większe ryzyko krwawienia i transformacji złośliwej,
- Naczyniak wątroby – najczęstsza łagodna zmiana,
- Hepatocarcinoma (HCC) – złośliwy guz wątroby, szczególnie u osób z marskością,
- Przerzuty

Leczenie
-W większości przypadków leczenie nie jest konieczne – wystarczy regularna obserwacja,
- Chirurgiczne usunięcie rozważa się w przypadkach:
- objawowych,
- niejednoznacznego obrazu (gdy nie można wykluczyć zmiany złośliwej),
- szybkiego wzrostu zmiany,
- Nie zaleca się leczenia hormonalnego ani stosowania leków przeciwnowotworowych

Rokowanie
- FNH ma doskonałe rokowanie,
- Nie ulega zezłośliwieniu,
- Ryzyko powikłań (np. krwawienia) jest bardzo niskie.

Focal Nodular Hyperplasia to łagodna zmiana wątroby o bardzo dobrym rokowaniu, często wykrywana przypadkowo. Kluczowe znaczenie ma właściwe różnicowanie z innymi zmianami ogniskowymi, szczególnie gruczolakiem i rakiem wątrobowokomórkowym. W większości przypadków nie wymaga leczenia, a jedynie regularnej kontroli obrazowej.