Endarektomia tętnicy szyjnej

Endarterektomia tętnicy szyjnej to chirurgiczny zabieg mający na celu usunięcie blaszek miażdżycowych z wewnętrznej ściany tętnicy szyjnej. Tętnice szyjne, zlokalizowane po obu stronach szyi, dostarczają krew bogatą w tlen do mózgu. Zwężenie jednej z tych tętnic – spowodowane miażdżycą – może poważnie zaburzyć ukrwienie mózgu i zwiększyć ryzyko udaru niedokrwiennego.

Kiedy wykonuje się zabieg?
Endarterektomia jest zwykle zalecana w przypadkach:

Zwężenia tętnicy szyjnej ≥70% – u pacjentów objawowych (np. po przebytym przemijającym niedokrwieniu mózgu – TIA – lub udarze).

Zwężenia 50–69% – w wybranych przypadkach, po ocenie ryzyka i korzyści.

Rzadziej u pacjentów bezobjawowych, jeśli zwężenie jest znaczne (≥80%) i ryzyko operacyjne niskie.

Decyzję o wykonaniu zabiegu podejmuje zespół neurologiczno-chirurgiczny na podstawie obrazowania (np. USG dopplerowskiego, angio-TK lub angio-MR) oraz oceny stanu klinicznego pacjenta.

Jak przebiega zabieg?
Znieczulenie – zabieg może być przeprowadzony w znieczuleniu ogólnym lub miejscowym.

Nacięcie skóry – chirurg wykonuje nacięcie na szyi wzdłuż przebiegu tętnicy szyjnej.

Otwarcie tętnicy – naczynie jest otwierane, a blaszka miażdżycowa usuwana.

Zamknięcie tętnicy – po oczyszczeniu wnętrza naczynia, tętnica jest zszywana (czasem z użyciem łatki naczyniowej).

Zakończenie zabiegu – rana jest zamykana, a pacjent trafia na salę pooperacyjną do obserwacji.

Zabieg trwa zazwyczaj 1–2 godziny.

Korzyści z zabiegu
Głównym celem endarterektomii jest:

Zmniejszenie ryzyka udaru mózgu

Poprawa przepływu krwi do mózgu

Zwiększenie bezpieczeństwa pacjenta z objawowym zwężeniem tętnic szyjnych

Ryzyko i możliwe powikłania
Choć zabieg jest uznawany za skuteczny i relatywnie bezpieczny, wiąże się z pewnymi ryzykami, m.in.:

Udarem mózgu lub przemijającym niedokrwieniem (TIA) w trakcie lub po zabiegu

Uszkodzeniem nerwów (np. nerwu krtaniowego wstecznego, co może prowadzić do chrypki)

Zakażeniem rany

Krwawieniem

Zwężeniem wtórnym tętnicy (restenozą)

Ryzyko operacyjne jest jednak niższe u doświadczonych zespołów chirurgicznych i u odpowiednio dobranych pacjentów.

Alternatywy dla endarterektomii
W niektórych przypadkach alternatywą dla klasycznej operacji może być:

Angioplastyka z implantacją stentu – mniej inwazyjna procedura polegająca na poszerzeniu zwężonego naczynia za pomocą balonika i umieszczeniu stentu.

Wybór metody leczenia zależy od wielu czynników, w tym wieku pacjenta, stanu naczyń, obecności innych chorób i dostępności specjalistów.

Endarterektomia tętnicy szyjnej to skuteczna metoda zapobiegania udarom mózgu u pacjentów z istotnym zwężeniem naczyń. Choć jak każda operacja niesie pewne ryzyko, korzyści wynikające z poprawy przepływu krwi i zmniejszenia ryzyka poważnych powikłań neurologicznych często przeważają. Właściwa kwalifikacja pacjenta i doświadczenie zespołu medycznego są kluczowe dla bezpieczeństwa i skuteczności tego zabiegu.