Encefalopatia bokserska – cicha cena za ciosy

Encefalopatia bokserska, znana również jako przewlekła encefalopatia pourazowa (ang. Chronic Traumatic Encephalopathy, CTE), to postępujące, degeneracyjne schorzenie mózgu, które rozwija się wskutek wielokrotnych urazów głowy – nawet tych pozornie niewielkich, jak powtarzające się wstrząśnienia mózgu. Początkowo opisywana była głównie u bokserów, stąd potoczna nazwa „choroba boksera”. Obecnie wiadomo, że dotyka również zawodników innych sportów kontaktowych, takich jak futbol amerykański, hokej, MMA czy rugby.

Jak dochodzi do choroby?

Każde uderzenie w głowę, nawet bez utraty przytomności, może prowadzić do mikrourazów tkanki nerwowej. Powtarzające się uszkodzenia prowadzą z czasem do akumulacji białka tau w mózgu – jego nadmiar zaburza pracę neuronów, prowadząc do ich obumierania i stopniowego zaniku funkcji mózgowych.

Objawy encefalopatii bokserskiej

Objawy mogą pojawić się wiele lat po zakończeniu kariery sportowej, często między 40. a 60. rokiem życia. Przebieg choroby jest postępujący.

Najczęstsze objawy:

• Zaburzenia pamięci i koncentracji
• Spowolnienie mowy i myślenia
• Zmiany osobowości – drażliwość, impulsywność, agresja
• Depresja, lęki, myśli samobójcze
• Upośledzenie koordynacji i równowagi
• Drżenia, trudności w chodzeniu (przypominające chorobę Parkinsona)
• Demencja w późnym stadium

Kogo dotyczy?

Największe ryzyko występuje u osób:

• Regularnie uprawiających sporty kontaktowe przez wiele lat
• Doświadczających licznych wstrząśnień mózgu lub uderzeń w głowę
• Nieprawidłowo leczonych po urazach głowy
• Rozpoczynających treningi od najmłodszych lat

Diagnostyka

Obecnie definitywne rozpoznanie CTE możliwe jest tylko pośmiertnie – w wyniku badania neuropatologicznego mózgu. Jednak współczesna diagnostyka opiera się na:

• Wywiadzie klinicznym (urazy głowy, sporty kontaktowe)
• Badaniach neuropsychologicznych
• Obrazowaniu mózgu (MRI, PET)
• Wykluczeniu innych przyczyn objawów neurologicznych

Leczenie

Nie istnieje skuteczne leczenie przyczynowe CTE. Terapia skupia się na:

• Leczeniu objawowym (np. leki przeciwdepresyjne, neurologiczne)
• Rehabilitacji poznawczej i fizycznej
• Wsparciu psychologicznym
• Poprawie jakości życia chorego i jego bliskich

Profilaktyka

Zapobieganie CTE polega przede wszystkim na minimalizowaniu urazów głowy:

• Edukacja sportowców i trenerów
• Używanie odpowiedniego sprzętu ochronnego
• Przestrzeganie protokołów powrotu do gry po wstrząśnieniu mózgu
• Ograniczenie kontaktów głowa–głowa w młodym wieku
• Zmiany w regulaminach sportowych chroniące zdrowie zawodników

Encefalopatia bokserska to poważne, nieodwracalne schorzenie mózgu, będące konsekwencją wieloletnich mikrourazów głowy. Choć kojarzona głównie z boksem, dotyka dziś zawodników wielu sportów kontaktowych. Kluczowe znaczenie ma wczesna profilaktyka, edukacja oraz świadome podejście do zdrowia neurologicznego zawodników – niezależnie od poziomu zaawansowania sportowego.