Choroba Cockayne’a
Tags
niskorosłość i brak przyrostu masy ciała dziedziczna choroba genetyczna Choroba Cockayne’a

Choroba Cockayne’a (ang. Cockayne Syndrome, CS) to rzadka, dziedziczna choroba genetyczna, która prowadzi do przedwczesnego starzenia się organizmu, zaburzeń wzrostu, rozwoju i uszkodzeń układu nerwowego.
Została opisana po raz pierwszy w 1936 roku przez brytyjskiego lekarza Edwarda Alfreda Cockayne’a.

Choroba należy do grupy tzw. chorób związanych z uszkodzeniem naprawy DNA, czyli zaburzeń, w których komórki organizmu nie potrafią prawidłowo naprawiać materiału genetycznego po jego uszkodzeniu – na przykład przez promieniowanie UV.

 

 

Przyczyny choroby Cockayne’a

Choroba spowodowana jest mutacjami w jednym z dwóch genów:

  • ERCC6 (CSA) 
  • ERCC8 (CSB)

Geny te odpowiadają za proces naprawy DNA w komórkach po uszkodzeniach spowodowanych czynnikami zewnętrznymi, takimi jak promieniowanie ultrafioletowe.
W wyniku mutacji dochodzi do nagromadzenia błędów w DNA, co prowadzi do przedwczesnego starzenia się tkanek i ich uszkodzenia.

Choroba jest dziedziczona autosomalnie recesywnie – oznacza to, że dziecko musi odziedziczyć wadliwy gen od obojga rodziców, aby zachorować.

 

Objawy choroby Cockayne’a

Objawy mogą różnić się nasileniem, ale w większości przypadków pojawiają się już we wczesnym dzieciństwie.

 

Główne objawy:

  • niskorosłość i brak przyrostu masy ciała
  • mikrocefalia (mała głowa)
  • opóźnienie rozwoju psychoruchowego
  • nadwrażliwość na światło słoneczne (fotouczulenie)
  • pogorszenie słuchu i wzroku
  • sztywność mięśni, drżenia, zaburzenia koordynacji
  • charakterystyczne rysy twarzy: zapadnięte oczy, cienka skóra, duży nos, mała szczęka
  • Z czasem pojawiają się objawy przypominające przyspieszone starzenie się organizmu – utrata tkanki tłuszczowej i mięśniowej, osteoporoza, a także pogłębiające się zaburzenia neurologiczne

 

 

Wyróżnia się trzy główne typy choroby:

  • Typ I (klasyczny) – najczęstszy, objawy pojawiają się we wczesnym dzieciństwie, a przebieg jest umiarkowanie ciężki
  • Typ II (ciężki, wrodzony) – objawy obecne już przy urodzeniu, dzieci często nie dożywają 10. roku życia
  • Typ III (łagodny) – objawy pojawiają się później i przebieg jest wolniejszy

 

Rozpoznanie choroby Cockayne’a opiera się na:

  • ocenie klinicznej (typowe objawy i cechy wyglądu)
  • badaniach genetycznych – potwierdzających mutacje w genach ERCC6 lub ERCC8
  • badaniach neurologicznych – MRI mózgu może wykazać zanik istoty białej i wapnienia
  • testach komórkowych – wykazujących zaburzenia naprawy DNA po ekspozycji na promieniowanie UV

 

Leczenie i opieka

Niestety, nie istnieje leczenie przyczynowe choroby Cockayne’a. Terapia ma charakter objawowy i wspierający, skupiając się na poprawie jakości życia pacjenta.

Obejmuje:

  • fizjoterapię i rehabilitację – wspomagającą sprawność ruchową
  • ochronę przed promieniowaniem UV – stosowanie filtrów, unikanie słońca
  • wsparcie neurologiczne i okulistyczne
  • dietoterapię – w celu utrzymania prawidłowego odżywienia
  • opieka psychologiczna i społeczna dla rodziny

 

Rokowanie

Rokowanie zależy od typu choroby. W cięższych postaciach (typ II) długość życia wynosi zaledwie kilka–kilkanaście lat, natomiast w łagodniejszych przypadkach (typ I i III) pacjenci mogą dożyć 20–30 roku życia.

Mimo postępu w medycynie, choroba Cockayne’a pozostaje nieuleczalna, ale odpowiednia opieka wielospecjalistyczna pozwala poprawić komfort życia chorych.

 

Choroba Cockayne’a to rzadka, genetyczna choroba prowadząca do przedwczesnego starzenia się organizmu i poważnych zaburzeń neurologicznych.
Choć nie można jej wyleczyć, wczesna diagnoza i kompleksowa opieka medyczna pomagają dzieciom i ich rodzinom lepiej radzić sobie z codziennymi wyzwaniami.

Ta choroba przypomina, jak ważne są badania genetyczne, świadomość rodziców i rozwój badań nad terapiami genowymi, które w przyszłości mogą stać się szansą dla chorych z ultrarzadkimi schorzeniami.