Antybiotyki – kiedy naprawdę są potrzebne, a kiedy szkodzą?

Antybiotyki to jedna z największych rewolucji w historii medycyny. Dzięki nim udało się uratować miliony istnień ludzkich i skutecznie leczyć choroby które jeszcze sto lat temu były śmiertelne. Jednak coraz częściej mówi się o nadużywaniu tych leków i związanym z tym problemie oporności bakterii. Warto więc wiedzieć kiedy antybiotyk jest naprawdę potrzebny a kiedy jego podanie może przynieść więcej szkody niż pożytku.

Czym są antybiotyki

Antybiotyki to leki które zwalczają infekcje bakteryjne. Działają na różne sposoby – niszczą bakteryjne ściany komórkowe hamują ich namnażanie lub blokują procesy życiowe bakterii. Jednak nie działają na wirusy dlatego są nieskuteczne w przypadku przeziębienia grypy czy większości infekcji górnych dróg oddechowych.

Kiedy antybiotyk jest naprawdę potrzebny?

Antybiotyk powinien być stosowany tylko wtedy gdy mamy do czynienia z infekcją bakteryjną i została ona potwierdzona przez lekarza. Przykłady sytuacji w których antybiotyk może być konieczny to

• angina paciorkowcowa potwierdzona testem
• zapalenie płuc wywołane przez bakterie
• zapalenie ucha środkowego u małych dzieci z objawami bakteryjnego zakażenia
• zakażenia układu moczowego z obecnością bakterii w moczu
• ropne zakażenia skóry
• niektóre przypadki zapalenia zatok trwające powyżej 10 dni z nasilającymi się objawami
• W każdej z tych sytuacji decyzję o leczeniu antybiotykiem podejmuje lekarz po zbadaniu pacjenta czasem także na podstawie badań laboratoryjnych.

Kiedy antybiotyk nie działa i może zaszkodzić?

• Niestety bardzo często antybiotyki są przepisywane niepotrzebnie – zwłaszcza w przypadku infekcji wirusowych. Przykłady
• przeziębienie
• grypa
• większość zapaleń gardła i migdałków
• kaszel o podłożu wirusowym
• infekcje wirusowe u dzieci z gorączką bez innych objawów bakteryjnych

W takich przypadkach antybiotyk nie tylko nie pomaga ale może zaszkodzić. Może powodować działania niepożądane takie jak biegunka bóle brzucha reakcje alergiczne a także zaburzenia mikroflory jelitowej. Co więcej jego nadużywanie prowadzi do rozwoju oporności bakterii – czyli sytuacji w której bakterie uodparniają się na dany lek i przestaje on działać nawet w poważnych zakażeniach.

Dlaczego niepotrzebne antybiotyki szkodzą?

Antybiotykooporność

➤ Bakterie „uczą się” opierać na leki – tworzą tzw. superbakterie.

Zniszczenie flory jelitowej
➤ Dobre bakterie giną – pojawiają się problemy trawienne, grzybice.

Działania niepożądane
➤ Nudności, wysypki, alergie, a w poważnych przypadkach – uszkodzenia narządów.

Obciążenie organizmu bez potrzeby
➤ Osłabienie układu odpornościowego, ryzyko nawrotów choroby.

Jak stosować antybiotyki bezpiecznie?

Zawsze tylko na receptę – nie należy samodzielnie kupować ani stosować antybiotyków bez porady lekarza

• Przyjmować zgodnie z zaleceniem – zarówno jeśli chodzi o dawkę jak i czas leczenia
• Nie przerywać kuracji przed czasem – nawet jeśli objawy ustąpiły wcześniej
• Nie „zostawiać na później” resztek leków – antybiotyków nie powinno się trzymać w domowej apteczce na przyszłość
• Nie dzielić się lekami z innymi – każda infekcja wymaga indywidualnej oceny

Antybiotyki są cennym narzędziem w walce z infekcjami ale trzeba używać ich mądrze. W leczeniu wirusów są nieskuteczne a ich nadużywanie prowadzi do poważnych konsekwencji dla zdrowia całej populacji. W razie wątpliwości najlepiej skonsultować się z lekarzem który oceni czy antybiotyk jest w danym przypadku naprawdę potrzebny. Świadome podejście do leczenia to najlepsza ochrona przed skutkami nadużywania tych leków.